“Ikona bosanske tradicionalne muzikeˮ, ovako je britanski magazin Billboard u februaru 2004. godine okarakterizirao Eminu Zečaj, u povodu najave izlaska njenog albuma “Emina Zečaj: Traditional Bosnian Songsˮ u izdanju “Gramofonaˮ. Emina Zečaj nije bila samo zaštitni znak sevdalinke ili njeno otjelovljenje u najdivnijem obliku, ona je bila živuća enciklopedija narodne pjesme sa osebujnom memorijom i ogromnim izvođačkim repertoarom, kao iz neke naše najveće pjesmarice. Njen doprinos i lični pečat koji je ostavila u tradicionalnoj muzici kroz karijeru dugu više od pola vijeka nemjerljiv je, a kako to piše naš istaknuti sociolog dr. Esad Bajtal i autor knjige Sevdalinka – Alhemija duše: “Sklad njenog glasa i saza, teksta i melodije davao je Emininoj izvedbi muzejsku vrijednost i estetsku mjeru vremena nastajanja sevdalinke.ˮ

Emina Zečaj rođena je 17. marta 1929. godine u Sarajevu u porodici Avdije i Melće Ahmedhodžić, rođene Vuk-Neretlić. Po majčinoj liniji, Emina je bila u srodstvu sa čuvenom stolačkom begovskom porodicom Rizvanbegović. Rasla je u porodici uz brata i tri sestre. Prve pjesme naučila je od svoje majke. U Sarajevu je završila Gazi Husrev-begovu medresu i Srednju tekstilnu školu. Podrška prijatelja Zaima Imamovića i Slavke Petrovske, s kojima je posjećivala koncerte i priredbe narodne muzike, dodatno ju je podstakla da se 1964. godine prijavi na audiciju za vokalne soliste Radija Sarajevo. Već je na samoj audiciji pokazala svoje pjevačko umijeće, interpretirajući poravnu pjesmu “Poranila na vodicu Fataˮ. Nedugo poslije, obaviještena je da je audiciju uspješno prošla i od tada počinje raditi na vokalnoj tehnici i usavršavanju glasa kod istaknutih pedagoga Beluša Jungića i Zvonimira Nevžale. Od 1967. godine počinje snimati svoje prve arhivske snimke, a to su bile pjesme: “Poletjela dva golubaˮ, “Protužila Pembe Ajšaˮ, “Svu noć ja ležah, ne zaspahˮ i druge.

Za njenu karijeru vokalne interpretatorke i profesionalno pjevačko stasavanje posebno je bio zaslužan etnomuzikolog Cvjetko Rihtman (1902–1989), cijenjeni profesor Muzičke akademije u Sarajevu i direktor Instituta za istraživanje folklora koji je njen talenat zapazio još na audiciji. Čelni ljudi Radija Sarajevo su, nakon što su uvidjeli njen talenat i jedinstven repertoar, Eminu “čuvaliˮ striktno za izvođenje i snimanje tradicionalnih pjesama. Zabranjivali su joj da snima komponirane pjesme. U početku joj to nije bilo drago, ali je kasnije uvidjela da je to bio jedini ispravan put. Decenije plodnog rada koje će uslijediti, to su i potvrdile. Ovako se Emina Zečaj prisjećala: “Doktor Rihtman, Beluš Jungić i Zvonimir Nevžala mi nisu nikada davali da pjevam nešto komponirano. Oni su me čuvali samo za sevdah. Kad god sam željela i osjećala da mogu pjevati, da nešto snimim, imala sam uvijek slobodan terminˮ (Radio BIR, emisija “Iz sehareˮ, 2008).

Kao i drugi vokalni solisti, i Emina Zečaj je morala preći postepen put sazrijevanja i stasavanja kao vokalnog interpretatora. Najprije je snimala uz duet harmonika Alajbegović-Petković, a poslije i uz tamburaški i uz narodni orkestar. Bila je omiljeni pjevač među kolegama muzičarima koji su se radovali saradnji i snimanjima s njom. Ubrzo se ukazala potreba da počne snimati uz saz. Čelni ljudi Radija Sarajevo u Bijeljini pronašli su pjevača i sazliju Selima Salihovića koji je već tada bio vješt sazlija. Tako će od 1970. godine Emina početi da snima svoje prve snimke uz saz. Saradnja sa Selimom Salihovićem bila je prekretnica u njenoj daljoj karijeri. Tako su nastali antologijski snimci “Gledali se Mujo i Nizamaˮ, “Pita Fata Halil mejhandžijuˮ, “Kolika je šeher Banja Lukaˮ i drugi. Započevši trnovit put rušenja stereotipa o dotadašnjem isključivo muškom pjevanju uz saz, ona je na taj način postala prva interpretatorka (ženskih) sevdalinki uz saz. Zahvaljujući tom hrabrom koraku, postala je jedinstvena interpretatorka koja je od zaborava sačuvala na stotine narodnih pjesama. Osim Salihovića, tokom karijere sarađivala je još i sa sazlijama Hašimom Muharemovićem, Fuadom Smajlovićem, Halidom Musićem, Ćamilom Metiljevićem i Mehmedom Gribajčevićem.

Baš kao i Himzo Polovina, Emina Zečaj se bavila i istraživačkim i sakupljačkim radom. Obilazila je teren, te je na području Foče, istočne Bosne te Hercegovine od starijih nena učila pjesme, pamtila ih ili bilježila i kasnije donosila na Radio Sarajevo. Broj sakupljenih pjesama prelazi broj od šest stotina. Značajan broj ovih pjesama je tokom karijere i snimila, ali je isto tako veliki broj ostao i nezabilježen. Broj zvučnih zapisa koje je snimila za arhiv Radiotelevizije Sarajevo prelazi nekoliko stotina.

Emina Zečaj nije bila samo vrhunska interpretatorka tradicionalne muzike. Ogroman je njen doprinos u istraživačkom, dokumentarističkom i konsultantskom radu. Krasio ju je jedinstven repertoar koji nisu izvodili vokalni solisti prije nje i kojim je značajno obogatila naše muzičko naslijeđe. U njenom repertoaru nalazi se manji broj komponiranih pjesama, ali su to bile pjesme koje su zadovoljavale visoke kriterije i koje su bile naslonjene na sevdalinku.

Bosnu i Hercegovinu i Jugoslaviju predstavljala je mnogo puta na festivalima širom Evrope i svijeta. O Emini Zečaj snimljena su dva dokumentarca u njemačkoj i bugarskoj produkciji. Potkraj života, snimila je odlomke iz mevluda. Diskografija Emine Zečaj obuhvata pet singl ploča, četiri longplay ploče, nekoliko komapkt diskova, kao i drugih zvučnih zapisa objavljenih na mnogobrojnim kompilacijama. Pionir elektronske muzike Adi Lukovac je sa Eminom Zečaj snimio duetsku pjesmu “Il' je vedro, il' oblačnoˮ, koja je objavljena na albumu “Remakeˮ 2003. godine. Na zalasku karijere snimila je dva albuma uz harmoniku Omera Pobrića, a poslije i sa harmonikašem Avdom Buzarom.

Autentično prenošenje narodnog izraza, savršena dikcija, besprijekorno nijansiranje tonova i bogata melizmatika, osobine su koje su krasile Eminu Zečaj kao vokalnu interpretatorku sevdalinke. Na ahiret je preselila 19. aprila 2020. godine u Sarajevu. U našoj narodnoj muzici ime Emine Zečaj ušlo je u legendu.