STARI MOST U MOSTARU

Autor teksta: Prof. dr. Aida Idrizbegović Zgonić, Arhitektonski fakultet Univerziteta u Sarajevu • Fotografije i video: Mirza Hasanefendić

Kroz priču o Starom mostu u Mostaru moguće je sagledati kompletnu ljudsku civilizaciju. Od spajanja trgovačkih ruta, graditeljskog umjeća, težnje za ljepotom, destrukcije i ponovnog uzdizanja kao simbola kontinuiteta života u Bosni i Hercegovini.

Most je izgrađen 1566. godine, njegov graditelj Mimar Hajrudin, pravi sintezu između prirodnih uslova, umjetničkog i tehničkog umjeća, kroz elegantan kameni luk visine (nosivi dio strukture) 79 - 84 cm, koji premoštava raspon od 28,70 metara. Postoje naravno i drugi jednolučni mostovi, ali niti jedan nema tako tanak luk direktno postavljen u stijensku masu na obalama rijeke. Graditelj koristi inovativne tehnike olakšavajući unutrašnju konstrukciju, blago prelomljeni luk, te poseban lokalni kamen – teneliju. Tenelija je izuzetan kamen, lagan za rezanje i oblikovanje, te čak postaje čvršči tokom vremena zbog absorbiranja krečnog maltera. Vađen iz originalnog kamenoloma, ovaj tip kamena je bio presudan za graditeljski uspjeh Starog mosta. Ova vrsta krečnjaka je izuzetno rijetka i specifična je za regiju oko Mostara.

Na listu svjetske baštine (WHL UNESCO) upisan je 2005. godine (zajedno s okolnim objektima) pod kriterijem (vi), koji se referira na njegovu simboličku vrijednost: “S renesansom Starog mosta i njegove okoline, simbolička vrijednost grada Mostara – kao izuzetnog univerzalnog simbola koegzistencije zajednica različite etničke i vjerske pripadnosti. Posebno naglašavajući ljudsku solidarnost, težnju za saradnjom čak i kada su suočeni s najtežim izazovima.”

„Most, sa svom svojom ljepotom i gracioznošću, građen je da nas nadživi, kao simbol vječnosti. Upravo zato što je produkt individualne kreativnosti i kolektivnog doživljaja, prevazilazi našu pojedinačnu sudbinu.“

Stari most djeluje kao struktura koja je prirodno proizašla iz ambijenta u kojem se nalazi, a svojom rekonstrukcijom, završenom 2004. godine, je ponovno postao materijalna supstanca kontinuiteta civilizacije, testament svih historijskih graditeljskih slojeva i događaja, kulture, kolektivne memorije i slike grada.

Literatura: