Tradicija podizanja kamenih biljega u Krajini stara je skoro tri milenija, počev od japodskih urni, preko rimskih žrtvenika i srednjovjekovnih stećaka, do različitih vrsta biljega koji se odnose na osmanski period. Iako su među njima najrasprostranjeniji nišani, postoje i kamenovi s kojih su nekadašnji hadžije polazili na put izvršavanja pete islamske. U poratno vrijeme je širom Muftiluka bihaćkog podignuto mnogo novih džamija. I pored njihovog nemjerljivog značaja i funkcije, mnoge od njih ukazuju na površnost u arhitektonskom projektiranju.

Nekoliko novosagrađenih krajiških džamija predstavlja izuzetke. To su džamije koje su izgrađene ili obnovljene u duhu arhitektonskih obrisa tradicionalne krajiško-bosanske četverovodne arhitekture, s tek toliko upliva “modernih” detalja koliko je to doista neizbježno. Među takvim džamijama, ističe se i jedna potkupolna, koja je svojom ljepotom zasjenila mnoge i danas je važan pokazatelj u kojem bi smjeru trebalo određivati i kakve standarde pratiti u izgradnji novih džamija. Riječ je o džamiji u bihaćkom naselju Ribić-Orljani, izgrađenoj 2018. godine.

Ona predstavlja jedan od ljepših modernih arhitektonskih izraza na cijelom području Muftiluka bihaćkog. Iako manjih dimenzija, ova džamija je dobar primjer simbioze tradicionalne i moderne islamske arhitekture, ali i ogledalo istinskog spoja božanskog, ljudskog i materijalnog. Ljepota i sklad kojim odiše i iznutra i izvana razlog su pa se za nju nadaleko čulo, a njen prag prevalilo je mnogo znanih i neznanih gostiju, putnika i prolaznika.

Džamija u Ribiću smještena je pored magistralnog puta Bihać-Sarajevo, na oko dva kilometra istočno od Bihaća. Prema nekim dokumentima, jedna od prvih džamija po osmanskom osvajanju Bihaća 1592. godine izgrađena je baš u ovom naselju. Drugi izvor navodi da je prva džamija u Ribiću izgrađena u prvoj polovini 18. stoljeća. Ono što se danas sa sigurnošću zna jeste da je na mjestu današnje džamije postojala džamija koja je otvorena 22. juna 1969. godine, a prije nje još jedna. Četverostrešna džamija iz 1969. godine, uslijed trošnosti i nefunkcionalnosti, porušena je 2017. godine, a na njenim temeljima podignuta je današnja potkupolna džamija.

Obje ranije džamije u Ribiću bile su izgrađene od kamena bihacita. Ona koja je postojala do rušenja 1967. godine imala je zidove debele oko metar, te drvenu munaru. Džamija iz 1969. godine, dimenzija 8x7 metara, također je bila ozidana od bihacita, s kamenom munarom visine 22 metra.

Nova džamija u Ribiću ima dimenzije 9x13 metara. Sastoji se od tri etaže: prizemlja u kojem su mekteb, kotlovnica i abdesthana, te prvog i drugog sprata, predviđenih za klanjanje. Džamija ima dobru toplinsku izolaciju, a centralno grijanje joj omogućava potpunu funkcionalnost u toku cijele godine. Prilaženjem džamiji, primjećuje se njena monumentalnost, dok se s prvim korakom u džamijski prostor uočava pažljivo uređen enterijer i odabir boja. Mihrab i mimber izgrađeni su od lijepo obrađenog kamena bihacita, s mnoštvom rezbarija i umjetničkih detalja, a zidovi su dekorirani kaligrafskim natpisima i motivima. Džamijski pod zastrt je plavim tepisima, a plava boja svoje mjesto nalazi i na zidnim ukrasima, prozorskim staklima, kao i staklu od kojeg je izgrađena zaštitna ograda na spratu.

Dnevno osvjetljenje džamijskog enterijera omogućava sedam prozora, vertikalno izduženih, s blago zatalasanim uskim završecima u gornjem dijelu. Za osvjetljenje u toku noćnog perioda služi centralni stakleni vezeni luster, te nekoliko lampi vješto ugrađenih u strop mahfila, kao i zidove ulaznog trijema. Mahfil, koji zauzima skoro polovinu površine džamijske unutrašnjosti, omogućava klanjanje i na spratu.

Desno od ulaza u džamiju izgrađena je vanjska abdesthana, nadsvođena lijepim turbetom od kamena bihacita, a čija je kupola prekrivena bakarnim limom. Također, na desnoj strani, tik uz džamiju, izdiže se oštra munara, visine 27 metara. Munara se postepeno sužava od dna prema vrhu, a u visini šerefe poluprečnik joj iznosi 80 cm. Trijem je natkriven s tri manje bakarne kupole, koje su vjerna preslika velike centralne džamijske kupole. Svaka od četiri osmougaone kupole, kao i sami vrh dvanaestougaone elegantne munare, ukrašeni su lijepim bakarnim alemima, od kojih oni na centralnoj kupoli i munari završavaju s polumjesecom i zvijezdom. Ograđeni džamijski harem pravi je “arhiv na otvorenom” i predstavlja mezarje s desetinama starih nišana, prepoznatljivih po svojim lijepo ugraviranim natpisima i motivima.

Dizajn džamije uradio je bihaćki arhitekta Amir Ramić. Dominira središtem naselja i neodoljivo podsjeća na Alipašinu džamiju u Sarajevu. Njenih sedam prozora simbolizira sedam ajeta sure Fatiha i sedam nebesa Kursijj i Arš. Među unutrašnjim kaligrafskim izvedbama posebno se ističe Ajetul-kursijja, ispisana pri dnu oboda džamijske kupole, potom imena Allah i Muhammed, te imena četverice odabranih halifa, kao i neke druge kur'anske sintagme.

Zbog brzine izgradnje i nesebične podrške džematlija, ali i vjernika iz ostalih džemata, džamija je nazvana Nafaka džamija. Među svim vakifima najznačajniji je bio Muharem Trešnjić, kojem je i pripala čast da je 21. jula 2018. godine svečano otvori.

Od najstarijih vremena do danas poznato je da su imamsku službu u ovom džematu obavljali: Ale-ef. Muminović, Mustafa-ef. Dizdarević, Bešir-ef. Hamidović, Ibrahim-ef. Mustafić, Abaz-ef. Duljković, Sulejman-ef. Hušidić, Smajil-ef. Zahić, Muharem-ef. Senagić, Hajdar-ef. Jakupović, Asim-ef. Mahmutović, Mujo-ef. Spahić i Semir-ef. Fileković.dužnosti (hadžintaši), potom kamenovi na kojima su postavljani tabuti s umrlima prilikom klanjanja dženaze-namaza (mejtaši), kao i kamenovi s kojih su mujezini pozivali na namaze (ezantaši). Tragom tradicije da navedene kamene biljege naziva tašima (tur. taš, kamen), ustalio se i mezartaš, jedan od naziva za nišan.

Kao zaseban dio kulturno-historijskog i graditeljskog naslijeđa, uz džamije i munare, krajiški nišani predstavljaju najznačajnije simbole života i smrti tamošnjih muslimana. Jednako razasuti po seoskim i gradskim područjima, oni i danas svjedoče klesarsko umijeće krajiških neimara. Osim po materijalu od kojeg su građeni, krajiški bašluci razlikuju se i po izgledu i visini, te motivima kojima su ukrašeni od nadgrobnih spomenika u ostalim dijelovima Bosne. Uz kulturno-historijsku, oni imaju spomeničku, estetsku i pejzažno-oblikovnu funkciju. Međutim, u novije vrijeme stari nišani su sve izloženiji uništavanju, a praksa podizanja novih u skladu s vlastitom tradicijom sve je rjeđa.