ZBIRKA PITANJA

za 1. međunarodno takmičenje „Pod nebom vedre vjere“

III dio

ISTRAŽI,  PRONAĐI, NAUČI, OSVOJI 

Uvjeti takmičenja:

Prijava kod profesora vjeronauke

Pronađi tačan odgovor u tekstu i potvrdi svoje učešće lajkom.

Imena konačnih pobjednika bit će usklađena sa opcijom „like“ na tekstovima.

1.      

Slovenski pjesnik _________________ Aškerc (1856–1912) spada među one pjesnike koji tragaju za duhovnošću kao prefinjenim i spoznajnim zenitom znanja. Za njega je svaki susret znak, svaka nova situacija je i potencijalna prilika da se upozna jedan novi dio svijeta, a time i nova dimenzija sebe. Pod utjecajem studija istočne i azijske filozofije i religija, u Aškerčevu poeziju prodrli su orijentalni motivi, a Istanbul opisuje kao najzanimljiviji grad na svijetu pokušavajući Slovencima poetskim govorom poručiti da je potrebno poštovati i cijeniti druge nacije, druge vjere i druga razmišljanja. “Selam alejkum! Pa ležiš ovdje poda mnom, ti stari _________________, ti slavenski _________________, ti grčki _________________, ti turski _________________! Bog zna koliko sam te puta u snu gledao, čeznuo za tobom i želio te vidjeti! Sada te gledam u stvarnosti! Selam alejkum!ˮ (Putopisne crtice: Izlet u Carigrad, 19. stoljeće, autorov prijevod)

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

2.      

Radi izgradnje željezničke pruge Lašva–Bugojno, bilo je potrebno srušiti staru zgradu Elči Ibrahim-pašine medrese, koja se nalazila na trasi kojom je prolazila pruga. Zauzvrat je _________________ izdvojila sredstva za izgradnju nove medrese i otvorena je _________________. godine. Za arhitektu nove zgrade izabran je _________________. Nova zgrada izgrađena je u stilu koji se u literaturi obično naziva _________________, neomaurski ili orijentalizirajući. Medresa je imala unutrašnje dvorište, koje je danas natkriveno, a uz medresu su izgrađene džamija sa dva minareta i kuhinja. Minareti su porušeni _________________., a ponovo su rekonstruirani 2019. godine.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

3.      

Činjenica je da su upravo ljudi porijeklom iz ovih krajeva, među najistaknutijim _________________ i Osman _________________ (oba XVI. st.), od vrlo kompetetnih likovnih historika kao što je napr. _________________, signirani kao prelomne ličnosti u sveukupnom razvoju tursko-islamske minijature. Preko 100 krupnih ilustracija _________________, što ih je uradio Osman, višestruka su vrijednost - povijesna i umjetnička. S druge strane, minijaturno slikarstvo nepoznatih islamskih autora po djelima u našim jugoslavenskim zbirkama, također svjedoče o značajnim dometima. Istovremeno, nefigurativno ornamentalno slikarstvo, od ukrašavanja knjiga _________________, do zidnih dekoracija po džamijama (hvale vrijedni konzervatorski radovi u travničkoj Sulejmaniji i sarajevskoj Carevoj  džamiji) do danas je uglavnom nesagledano.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

4.      

Šest strateških ciljeva označilo je početnu tačku kojom je oblikovan ostatak rata. Najužasniji zločini počinjeni su nakon usvajanja ciljeva u Srpskoj Skupštini. Oni su kasnije elaborirani i “nadograđivaniˮ Direktivom 4 i, konačno, Direktivom _________________  koju je Armiji bosanskih Srba izdao predsjednik Republike srpske Radovan Karadžić nekoliko sedmica prije pada Srebrenice i Žepe. Direktivom _________________ 1995. godine izdate su sljedeće naredbe Drinskom korpusu Armije Republike srpske: “Potrebno je što više neprijateljskih snaga onemogućiti diverzivnim i aktivnim borbenim operacijama na sjeverozapadnom dijelu fronta, koristeći operacione i taktičke mjere _________________, dok se u smjeru enklava Srebrenica i Žepa treba što prije obaviti potpuno fizičko razdvajanje Srebrenice od Žepe, sprečavanjem bilo kakve komunikacije među ljudima ovih dviju enklava. Planiranim i dobro smišljenim borbenim operacijama stvoriti nepodnošljivu situaciju _________________ bez _________________ stanovnika Srebrenice i Žepe.ˮ

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

5.      

Jedna od manje poznatih i nepravedno zanemarenih je Zenička rezolucija, koju je _________________ godine u _________________ potpisalo _________________ uglednih Zeničana iz vjerskog, intelektualnog, poslovnog i društvenog života ovog grada. Smatram da se Zenička rezolucija izdvaja u odnosu na druge po nekoliko bitnih elemenata. Prvenstveno, sve rezolucije koje su napisane i potpisane u ljeto 1941. godine imale su ambiciju naknadne osude zločina, dok je ova rezolucija potpisana prije djela, pa je zločin nad nedužnim stanovništvom spriječen ili značajno umanjen. Dalje, iza Zeničke rezolucije u punom kapacitetu stala je cjelokupna Islamska zajednica u horizontali i vertikali. Prema instrukcijama zamjenika reisu-l-uleme _________________, cjelokupna Islamska zajednica bila je uključena u njenu provedbu. Zenička rezolucija tretirana je u _________________ kao zvaničnom glasilu Islamske zajednice, i to govori o njenom značaju. Svi imami imali su zadatak da prate ponašanje ustaških vlasti spram Roma sa zadatkom da o eventualnim zločinima obavijeste više organe Islamske zajednice. S obzirom na to da im nije bilo u interesu ulaziti u otvoreni sukob s Islamskom zajednicom i Bošnjacima, ustaške vlasti prihvatile su zahtjeve Islamske zajednice i odustale od progona.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

6.      

O spašavanju Srba u Srebrenici u vrijeme Drugog svjetskog rata dosad se malo znalo, a još manje govorilo, zbog perfidnih političkih motiva, s nesagledivo tragičnim reperkusijama. U skorije vrijeme o ovoj temi smiono su progovorili tek neki od naših meritornih historičara, među kojima je i ugledna historičarka dr. _________________, koja u jednoj od svojih znanstvenih analiza pod nazivom Primjeri tolerancije, pomoći, pokušaja zaštite progonjenih kaže: “Ne treba zaboraviti činjenicu da je početkom aprila 1942. godine Srebrenicu zauzela _________________, pod vodstvom _________________. Ustaški teror je dostigao vrhunac u ljeto 1942. a naređenje za pokolj Srba tog područja izdao je natporučnik _________________. Sakupljeno je oko _________________ Srba – muškaraca, žena i djece sa područja srebreničkog sreza i zatvoreno u barake, a jame za njihovo ubijanje bile su spremne, ali zahvaljujući komšijama muslimanima nije došlo do toga.ˮ

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

7.      

Među prvim značajnijim ličnostima na najvišim državnim položajima, u relativno kratkom vremenu, našli su se: _________________, _________________, _________________, _________________. Ono što su istaknuta imena sultana u domenu povijesne i imperijalne simbolike, to su u administrativno-upravnom poslije sultana njihovi prvi podređeni, _________________, hijerarhijski najznačajnije ličnosti državne operative. Oni su obilježili približno jedno stoljeće Imperije i u njenom usponu predstavljali nosive stubove Carstva.  

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

8.      

Riječ je o javnoj osudi protusrpskih izgreda. Te je izgrede odmah po atentatu oštro žigosao organ Udruženja bosansko-hercegovačke ilmije „_________________“ u posebnom članku svoga glavnog urednika _________________ Korkuta. U prvom broju toga lista, izašlom neposredno iza atentata dana 2. jula 1914. godine (godina III, broj _________________) izašao je članak, u kojem se pored ostalog kaže: „Nu ne možemo prešutjeti onih, što navališe na privatnu svojinu pojedinaca i zaboraviše se tako i toliko, da oskvrnuše čak i svetinju _________________. To je vandalizam i varvarstvo, koje se ne da ničim ispričati, i mi ga osuđujemo naročito s toga, što se je u rulji ovih razbijača nalazio i dobar postotak muslimana, pa makar i iz najnižih slojeva. Privatna svojima mora svakom muslimanu biti sveta i neprikosnovena, i navala na tuđu svojinu -  ma bila ta navala slična i paljenju spahijskih sijena, žita i čardaka - nije i ne može biti ništa drugo, nego li direktno i grubo gaženje islamskih propisa. Mi se stoga ograđujemo proti nepromišljenom i neislamskom postupku ovih razbijača i osjećamo svojom dužnošću zamoliti svu braću muslimane, da se u buduće svakom prilikom sustegnu od ovakvih ispada. To nas samo _________________.“

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

9.      

Islamska deklaracija je _________________ platforma, ideološki dokument, program čiji je cilj “islamizacija _________________“. Autor već u proslovu priznaje _________________ karakter deklaracije ističući kako ona “ne sadrži ideje koje bi se mogle smatrati potpuno _________________“. Na koje ideje Izetbegović misli? Očigledno na bogati repertoar _________________ i obnoviteljske tradicije.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

10.   

Na ovom mjestu sahranjen je Rav Moshe Danon, koji je 1815. godine postao _________________ Bosne i Hercegovine. U to vrijeme bosanski valija bio je Ruždi-paša, koji je važio za nepravednog vladara. Optužujući jevrejsku zaiednicu za nerazriješeno ubistvo derviša _________________, jevrejskog konvertita na islam, _________________. godine Ruždi-paša je naredio hapšenje Moshe Danona i njegovih _________________ najbližih saradnika te za njihovo oslobađanje tražio iznos koji jevrejska zajednica nije uspjela sakupiti. Nakon što je zaprijetio njihovim smaknućem, sarajevski muslimani nezadovoljni vladavinom Ruždi-paše pobunili su se i oslobodili zatvorenike. Za vrijeme zatvoreništva Moshe Danon zavjetovao se da će otići u Palestinu, a ako na putu umre, da na tom mjestu bude sahranjen. Smrt ga je zatekla u blizini _________________, gdje mu je napravljen nadgrobni spomenik oblikom sličan stećcima, kao što je to bio običaj među bosanskohercegovačkim jevrejima.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

11.   

„I dok su Jevreji u ostalom dijelu ,,civilizovane“ Evrope preživljavali teške dane poniženja i progona, dotle su Jevreji pod turskom vladavinom živjeli slobodno, bez straha, u miru i slozi sa svojim sugrađanima, razumije se prema datim uslovima. Iz ovog čitavog perioda od nekoliko stoljeća ne spominje se nikakav slučaj masovnog proganjanja Jevreja od strane njihovih sugrađana muslimana. Nema slučaja _________________ radi ritualnog umorstva ni slučaja _________________. Naprotiv ima dosta primjera međusobnih prisnih društvenih i privrednih veza, o kojima se i danas još priča. Dešavalo se da su neki muslimani u ophođenju sa Jevrejima naučili i govoriti _________________. Trgovačka korespodencija između jevrejskih i muslimanskih trgovaca bila je redovno na španjolskom jeziku. U ostavštini poznatih sarajevskih veletrgovaca _________________ i _________________ naišao sam na takovu trgovačku korespodenciju na španjolskom jeziku. Prema jevrejskim trgovcima muslimani su imali veliko povjerenje.“

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

12.   

Iz oskudne biografije Abdulvehaba Ilhamije i njegovih kratkih djela saznajemo da je Ilhamija pored poetskog umijeća i hrabrosti ispoljavao izuzetan senzibilitet za pripadnike drugih religija, njihovih religijskih osjećaja i uvjerenja. Naime, u jednom tekstu napisanom _________________. godine, raspravljajući o _________________ (elfazu-l-kufr) Ilhamija zastupa mišljenje da _________________ kršćanskih svetinja vodi izravnom otpadništvu od islama. U svome Ilmihalu na bosanskom jeziku Ilhamija, govoreći o tome da je Kur’an jedina u potpunosti sačuvana Božija objava, dodaje da se ne smije reći da su knjige kršćana _________________ (ništavne i pokvarene), jer “i sad u njima ima Božijih besida”. Nije nevažno spomenuti da se Ilhamija zalagao za gradnju bogomolja drugih vjeroispovijesti smatrajući da njihovo rušenje ili nepoštivanje izaziva kod nemuslimana _________________ prema islamu i muslimanima općenito.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

13.   

Šeher-ćehajina ćuprija nalazi se u neposrednoj blizini _________________. Izgrađen je _________________. godine. To je most sa više lukova, tačnije pet, ali su zbog zatrpavanja jednog luka danas vidljiva samo četiri. Izgrađen je od _________________ i _________________. Dug je _________________ metara. S obzirom na ime, očito da ga je izgradio jedan od sarajevskih ćehaja (upravitelja grada).

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

14.   

Mostar je koncem 19. stoljeća imao preko _________________ harema. Utvrđeno je da su 1931. mostarski haremi zauzimali površinu od _________________ m2. Nalazili su se uz svaku džamiju i po svim četvrtima grada. Nažalost, većina njih je uništena. Pojedini od njih – Šehitluci (u Brankovcu), Kantarevac (u Liska ulici), harem u Husein-hodžinoj mahali (u ulici Huse Maslića) – nakon 1945. godine pretvoreni su u _________________. Tokom agresije na Bosnu i Hercegovinu (1992­–1995) od spomenuta tri “parkaˮ, dva su ponovo postali mjesta ukopa stradalih Mostaraca (haremi/groblje). U periodu od 1931. do 2013. godine razorena je haremska površina u iznosu od 106.891m2 (deset hektara). Kao posljedica svega toga danas su u posjedu Islamske zajednice u Mostaru dijelovi harema s ukupnom površinom od 99.044m2. Od nekadašnjih najmanje _________________ do naših dana sačuvalo se svega _________________ starih nišana.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

15.   

Pitanje provođenja trase i izgradnja željezničke stanice s pratećim objektima u Mostaru dva puta u 80 godina rješavalo se na račun uništavanja haremā, prvi put _________________. godine kada je Austro-Ugarska provela uskotračnu prugu Mostar – Metković desnom obalom Neretve i tako uzurpirala i devastirala veliki Lakišića harem, i drugi put _________________. kada su komunističke vlasti provele prugu lijevom obalom Neretve, uzurpirajući i razgrađujući veliki _________________ harem. Prema planovima socijalističkih urbanista, na haremima su izgrađeni javni objekti kao što je zgrada _________________ i zgrada GP Hercegovine (u Ričini). Na mjestu Velikog _________________ harema podignuta je osnovna škola.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

16.   

Mehmed-paša Bišćević imao je jednako burnu prošlost, uspone i padove, kao i njegovo turbe. Bišćevića je _________________ poslao u _________________ 1851. godine nakon kaznene ekspedicije, gdje se i oženio, da bi se nakon pomilovanja vratio nazad u Bosnu, u Sarajevo. Turbe, koje je u međuvremenu oronulo, renovirala je porodica _________________. Poznato je da je 1878. godine širom Bosne pružen otpor uspostavljanju nove austrougarske vlasti, a jedan od posljednjih gradova koji su osvojeni bio je Bihać, _________________ 1878. godine, slično je bilo i pri osvajanju Bihaća _________________. godine i upadu Osmanlija.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

17.   

Tada započinje i značajnije naseljavanje prirodnog platoa neposredno ispod ljubuške tvrđave. Tu je (oko _________________ metara od tvrđave) ljubuški dizdar Nesuh-aga Vučijak(ović) 1558/59. godine na vakufskom principu dao izgraditi džamiju sa mektebom (_________________, Nastanak Mostara, 278-280). Džamija je zidana tesanim kamenom i prekrivena četverostrešnim krovom. Uz njen desni zid (na zapadnom uglu) podignuta je i kamena munara _________________ oblika visine _________________ metara. Manja parcela u neposrednoj blizini od samog početka korištena je kao mezarište (harem). Iz teksta Nesuh-agine vakufname saznajemo da je vakif za izdržavanje svojih zadužbina (u Ljubuškom i Mostaru) namijenio priličnu sumu novca (123.000 dirhema), zatim _________________ dućana (u mostarskoj čaršiji), te i dvije mlinice (na Radobolji i Studenici). Prvi i doživotni imam i hatib Nesuh-agine džamije u Ljubuškom postao je Mevlana Muslihudin hodža, u to vrijeme sigurno glavni duhovni autoritet mlade muslimanske zajednice u Ljubuškom.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

18.   

Posljednja, temeljita opravka Nesuh-agine džamije izvršena je za vrijeme austrougarske uprave u našoj zemlji (_________________) i koštala je 264 forinte. U to doba Ljubuški se modernizirao i prostorno širio u samu ravnicu, na obodu Ljubuškog polja. U staroj gradskoj jezgri (pogotovo kućama podno tvrđave) broj stanovnika kontinuirano se smanjivao. Ipak, Nesuh-agina džamija i dalje je prkosila vremenu. Sve do _________________. godine u njoj su obavljane (određene) islamske molitve (namazi). Ponosno je stajala i tokom četvrte decenije 20. stoljeća. A onda, u vihoru Drugog svjetskog rata Nesuh-aginu džamiju oskrnavila je i devastirala okupaciona italijanska vojska. Pri njenom povlačenju (_________________) otuđen je i džamijski tarih (na arapskom jeziku) koji je završio u vrtu jedne vile (_________________) u italijanskom gradu Ravellu. Odmah nakon Drugog svjetskog rata Ljubušaci su od novih socijalističkih organa vlasti tražili da se od italijanske vlade zahtijeva restitucija otetog tariha, međutim to se nije dogodilo (Mujić, _________________, 191-202). Slijedila je zatim era socijalističke Jugoslavije (1945–1992) tokom koje je Nesuh-agina džamija bila potpuno zanemarena i prepuštena dodatnom uništavanju.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

19.   

Proizvodnja kazana za ishranu vojske pokazala se neophodnom nakon dolaska osmanske vojske, pa se vrlo brzo pojavljuju majstori koji ih počinju proizvoditi. Otuda i naziv – kazandžije. Prvi kazandžija spominje se _________________. godine. Vremenom raste potreba za njihovim proizvodima, pa se u defterima iz _________________. godine spominje _________________ majstora ovog zanata. Pored kazana, počeli su proizvoditi i druge proizvode od bakra, npr. posuđe: sahane, tepsije, _________________; pribor za kahvu: džezve, kutije, šećerluke, mangale; pribor za vodu: ibrike, đugume, tasove za česme, kevčije. Kazandžije su izrađivale i proizvode za potrebe crkava i sinagoga: kadionice, _________________, menore i svijećnjake.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

20.   

Kazandžijska čaršija u Sarajevu zauzimala je centralni dio čaršije, gdje se i danas nalazi, a u vrijeme procvata ovog zanata obuhvatala je nekoliko ulica. U ulici _________________, koja je bila sastavni dio kazandžijske čaršije, 1783. godine osnovan je mekteb (vjerska škola) koji su pohađali šegrti svih zanata. Ovdje su stjecali znanja iz _________________ i _________________ jezika. Mekteb je počinjao s radom rano ujutro kako bi šegrti na vrijeme bili na poslu. U prilog činjenici da je ovaj zanat bio razvijen i da su kazandžije lijepo zarađivale, govori i činjenica o dobrotvorima iz ovog esnafa. Naprimjer, kazandžija hadži _________________ sagradio je džamiju i mekteb u mahali _________________ u Sarajevu; hadži Osman Hadžimuharemović popravio je šest magaza i mekteb u ulici Oprkanj i uvakufio dio prihoda za platu muteveliji i nadzorniku; pojedine su također uvakufile dio prihoda za održavanje džamija. Pojedine kazandžije bile su vrlo učene, kao Ahmed, sin Alijin (Ahmed bin Ali el-Gazgani el-Bosnevi es-Saraji), koji je prepisivao poznata djela i ukrašavao ih kaligrafijom.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

21.   

U islamskoj tradiciji frekventna su dva naziva za _________________: u Kur’an se koristi naziv _________________, u značenju mjesta na kojem se pada ničice, mjesta klanjanja pred Bogom. Naziv mesdžid za vjerski hram muslimana je frekventniji u mnogim arapsko-islamskim zemljama. Već od ranog perioda islama za _________________ ili _________________ hram u određenom području ili gradu, u kojem se obavlja džuma-namaz, sedmična molitva petkom – s obzirom na to da se u prvim stoljećima islama u pravilu obavljala u velikim, centralnim džamijama – koristila se _________________ el-mesdžidul-džami, velika ili centralna džamija (medžid).

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

22.   

Austro-Ugarska, kao i svaka naredna vlast u Bosni, nije mogla biti nezainteresovana za pitanje izbora vjerskog vođe Bošnjaka. Rješenje koje je usvojio Autonomni statut _________________. odražavalo je izvjesnu podjelu utjecaja na izbor reisul-uleme između _________________, _________________ i _________________. Specijalno izborno tijelo uleme nominiralo je tri kandidata za upražnjeno mjesto reisul-uleme od kojih je austrougarski monarh odabirao jednog i imenovao ga za vjerskog vođu Bošnjaka. Nakon toga Izborna kurija se obraćala molbom šejhul-islamu da imenovanom reisul-ulemi izda pismo o imenovanju (_________________). Molba je upućivana diplomatskim putem. Ista ili slična procedura predviđena je kasnije za muslimane ostalih balkanskih zemalja nakon rata 1912-1913.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

23.   

O vrlo intenzivnom urbanom razvoju grada Foče svjedoči i podatak koji daje _________________: “U Foči je već tada – dakle _________________ godina _________________ stoljeća – bilo što manjih, što većih, _________________ džamija, nekoliko _________________ i bar jedna medresa.ˮ

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

24.   

U novinama Preporod od 1. aprila 1975. godine Husein-ef. Đozo u serijalu “ _________________ ˮ piše o Hilmi-ef. Šariću. Rođen je 1878. godine u selu Vukovići kod Tarčina. Nakon završenog _________________ radio je kao muallim i imam u džematu _________________ kojem su pripadala naselja Tarčin, _________________ i više drugih mjesta. Umro je 16. aprila 1951. godine. (...)

“Među knjigama nalazio se veći broj dragocjenih rukopisa. Vrhunac iznenađenja bio je kada sam u toj seoskoj kući u tako zabitom planinskom selu u biblioteci seoskog hodže našao čuveno djelo _________________.ˮ

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

25.   

Svaki mekteb je imao muallima i bar jednog kalfu. Muallim je _________________, a kalfa _________________. _________________ su obezbjeđivali sredstva ne samo za izgradnju već i za plaće nastavnog osoblja, a često i hranu i odjeću siromašnijoj djeci (Bećirbegović: 235). Broj mekteba u Novom Pazaru krajem 15. i u prvoj polovini 16. stoljeća varirao je s obzirom na dogovore s muallimom, npr. _________________ i _________________. Pojedine škole nisu bile dugoročne, a poneke su povremeno zatvarane. Broj džamija u skoro svim muslimanskim sredinama približno je odgovarao broju mekteba.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

26.   

U današnjem sistemu obrazovanja koje je prisutno u većini zemalja ne postoji slična škola koja bi u potpunosti odgovarala ruždiji. U ovoj školi se stjecalo _________________ obrazovanje nužno za upis u visoke škole. Godine _________________. Privremeno Vijeće za obrazovanje proglasilo je ruždije za škole srednjeg stepena (Dudić, Sandžački Azhar, 23). Prva ruždija u Osmanskoj državi počela je s radom _________________. godine u _________________. Kada su prvootvorene ruždije dale dobre rezultate, počele su se masovnije formirati. Od 1867. godine ruždije su počeli pohađati i _________________. Zaključno sa 1869. godinom, ruždije su objedinjene u srednje škole na nivou današnjih srednjeobrazovnih institucija.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

27.   

Uvez mushafa je _________________, s preklopom (_________________). U sredini korice izvedeni su medaljoni u _________________, čija je površina ispunjena isprepletenim _________________ motivima. Na obje korice, kao i na preklopu, nalaze se ugaoni ukrasi u zlatotisku, također ispunjeni biljnim motivima. Cijelu kompoziciju uokviruje široka _________________ u kojoj su isprepletene dvije trake u vidu pletenice. Likovna oprema arabičkih rukopisa nastajalih, pribavljanih i rabljenih u osmanskodobnoj Bosni kroz dugi niz stoljeća, posve razumljivo, pod snažnim je utjecajem stilova svojstvenih osmanskom razdoblju.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

28.   

Prema dostupnim historiografskim izvorima, kao i iz samih Ilhamijinih djela, o njemu postoji niz važnijih podataka. Rođen je u Žepču _________________. godini. Umro je nasilno, usljed _________________, u Travniku 1821. godine, u _________________. godini života (kako se navodi u sadržaju tariha na njegovu turbetu). Kao dijete bio je jetim, ostavši bez roditelja, a njegov otac, po kome je dobio ime _________________, preminuo je prije nego što se on rodio, kako veli u pjesmi Bogu fala, _________________.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

29.   

Briljantna, i po Bosnu historijska, pobjeda bosanskog namjesnika _________________  (1689–1758) u Bici pod Banjom Lukom _________________. godine bila je povod _________________ -efendiji da u formi pjesme ispolji svu jezičku slojevitost, poznavanje pravila metrike i snalaženja u strogo određenim zakonima rime. Na kraju pjesme, poput pravog znalca, _________________ je veoma vješto, u smislen stih uklopio godinu Bitke pod Banjom Lukom u poznatu izreku o junaštvu _________________, koja po ebdžed-sistemu daje godinu ove bitke (1150. po Hidžri, odnosno 1737.):

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

30.   

Iz hronograma koji mu je spjevao savremenik i vrsni sarajevski pjesnik _________________ iščitavamo da je bio poznavalac mnogih znanosti, kao što su islamsko pravo (_________________), komentar i tumačenje Kurʼana (_________________), islamska tradicija (_________________),_________________ i lijepa književnost (sak i divan).

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

31.   

Formirao je vlastitu biblioteku koja je sadržavala 136 kodeksa rukopisa, odnosno 218 djela različitog jezičkog i tematskog sadržaja. Dvije godine prije smrti 1186/1772. sagradio je preko puta Misrijine medrese posebnu zgradu “na četiri ćoška od klesanog kamena”, kako ju je opisao _________________, u koju se ulazilo “kamenim stubama u polukrug”. U nju je smjestio svoju privatnu biblioteku i zajedno s kućom u _________________ mahali uvakufio za potrebe učenika i muderisa Misrijine medrese. Vakufnama je napisana 1. muharrema 1176/23. jula 1762. godine, a njen prepis se sve donedavno čuvao u rukopisu br. 4432, fol. 98b-99b u Orijentalnom institutu u Sarajevu, koji je uništen u posljednjoj agresiji zajedno sa još _________________  rukopisa ove zbirke. Bila je to _________________ javna biblioteka u Sarajevu koja je imala bibliotekara, čija je plata bila određena iz prihoda nekretnina koje je vakif uvakufio. Biblioteka je služila svojoj svrsi _________________ godine sve dok zgrada nije porušena 1897. godine, a knjige prenesene u Osman-šehdijinu biblioteku, te kasnije, 1912. godine, u Gazi Husrev-begovu, gdje se i danas nalaze.  

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

32.   

Osmanlije su izmislile pločice kakve danas poznajemo, _________________ oblika koje su se zatim sklapale u jedinstvenu vizuelnu kompoziciju. Te pločice bile su namijenjene za ukrašavanje džamija, turbeta i palata i u suštini se nisu razlikovale gdje god da su primjenjivane, one u džamijama bile su identične onima u palatama ili nekim drugim javnim objektima. Najljepše primjerke osmanskih izničkih pločica danas možemo vidjeti u _________________, Sultan-Ahmedovoj/_________________ džamiji, džamiji _________________ (na Kadirgi) i _________________ džamiji.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

33.   

Činjenica je i da su braća Boljanići od 1560-ih do 1590-ih u više navrata bili bosanski i hercegovački namjesnici te su stoga bili u prilici angažirati mimara _________________ za nacrt središnjeg objekta njihove zadužbine. Džamiju u _________________, oko čije datacije postoje određeni prijepori, pretpostavlja se da je Husein-paša dao sagraditi istovremeno sa džamijom koju je njegov brat _________________ dao sagraditi u _________________ (1570). Izrazito bogata dekoracija (stalaktitni ukrasi portala, mihraba, kapitela) i raskošna oslikanost površina svih elemenata interijera, kao i specifičan, jedinstven element dekorativnih kupolica tornjića nad uglovima kubusa centralne kupole povezuju, prema _________________, Husein-pašinu džamiju u Pljevljima s reprezentativnim rješenjima Sinanove arhitekture u carskoj prijestolnici.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

34.   

Emina Zečaj rođena je 17. marta 1929. godine u Sarajevu u porodici Avdije i Melće _________________, rođene Vuk-Neretlić. Po majčinoj liniji, Emina je bila u srodstvu sa čuvenom stolačkom begovskom porodicom _________________. Rasla je u porodici uz brata i tri sestre. Prve pjesme naučila je od svoje majke. U Sarajevu je završila _________________  i _________________. Podrška prijatelja Zaima Imamovića i Slavke Petrovske, s kojima je posjećivala koncerte i priredbe narodne muzike, dodatno ju je podstakla da se 1964. godine prijavi na audiciju za vokalne soliste Radija Sarajevo. Već je na samoj audiciji pokazala svoje pjevačko umijeće, interpretirajući poravnu pjesmu “ _________________ ˮ. Nedugo poslije, obaviještena je da je audiciju uspješno prošla i od tada počinje raditi na vokalnoj tehnici i usavršavanju glasa kod istaknutih pedagoga Beluša Jungića i Zvonimira Nevžale. Od 1967. godine počinje snimati svoje prve arhivske snimke, a to su bile pjesme: “Poletjela dva golubaˮ, “Protužila Pembe Ajšaˮ, “Svu noć ja ležah, ne zaspahˮ i druge.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

35.   

Baš kao i _________________, Emina Zečaj se bavila i istraživačkim i sakupljačkim radom. Obilazila je teren, te je na području _________________, istočne Bosne te Hercegovine od starijih nena učila pjesme, pamtila ih ili bilježila i kasnije donosila na _________________. Broj sakupljenih pjesama prelazi broj od _________________ stotina. Značajan broj ovih pjesama je tokom karijere i snimila, ali je isto tako veliki broj ostao i nezabilježen. Broj zvučnih zapisa koje je snimila za arhiv _________________ prelazi nekoliko stotina.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

36.   

Zehra Deović rođena je 9. decembra 1938. godine u _________________. Deovići su bili stara fočanska porodica, a vuku porijeklo od Sulejman-bega Deva, _________________. Osim Devove mahale, u Foči je do posljednje agresije postojala i Devova (Deova) džamija, koju su pripadnici vojske Republike srpske spalili 4. maja 1992. godine. Po izbijanju Drugog svjetskog rata Zehrin otac _________________je ubijen, a ona je kao trogodišnja djevojčica izbjegla s majkom Abidom, bratom i sestrom, kao i mnoge porodice iz istočne Bosne. Sklonište su pronašli kod rodbine u sarajevskom naselju _________________. U rodnu Foču vratili su se 1946. godine, gdje je Zehra završila osnovnu školu i gimnaziju. Ljubav prema pjesmi naslijedila je od majke koja je imala lijep glas, ali koja je, kao i druge muslimanske žene, veoma rijetko zapjevala isključivo djeci ili u najužem krugu porodice. Zehra je od nje naučila pjesmu “ _________________ˮ, koju će tokom karijere snimiti u više verzija.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

37.   

Ismet Alajbegović rođen je 6. marta 1927. godine u Sarajevu, u ulici _________________, u imućnoj trgovačkoj porodici. Nadimak “Šerboˮ dobio je dok ga je njegov dedo još kao malo dijete nosio u _________________, ili na leđima, pa bi komšiluk dobacivao: “Eno malog Šerbe.ˮ Uz Ismeta, u porodici je raslo još troje djece: brat Mušan i sestre Munevera i Halida. Njegovi roditelji bili su naklonjeni muzici, pa su oboje svirali _________________ iz hobija. Ismetov otac bio je poznati _________________ koji je imao _________________. Komunistička vlast je poslije rata veliki dio njegove imovine oduzela. Takav nagli gubitak imovine kod Ismeta je prouzrokovao _________________prema komunistima, koji je osjećao tokom cijelog života.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

38.   

Bio je _________________kasnijim muzičarima, pa su tako na temeljima njegovog stvaralaštva vlastiti izraz izgradili: Omer Pobrić, Dinko Mujanović, Elvidin Krilić i drugi. Za svoj rad dobio je mnogobrojne plakete i nagrade, između ostalih, i najviše državno priznanje – _________________. Ismet Alajbegović Šerbo preselio je na ahiret 28. jula _________________. godine u _________________. godini. Dr. Nazif Veledar, autor Leksikona znamenitih Bošnjaka, koji je objavila Bošnjačka zajednica kulture “Preporodˮ, uvrstio je Ismeta Alajbegovića Šerbu među _________________znamenitih Bošnjaka.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

39.   

Gazi Husrev-begov imaret u Sarajevu, izgrađen prije _________________. godine, spada među najpoznatije imarete u Bosni i Hercegovini. Od osnivanja, uz izvjesne prekide, ovaj imaret i danas u nešto reduciranoj formi vrši svoju funkciju podrške _________________ i osigurava obroke za građane koji su u potrebi. Već odavno je jedini imaret koji djeluje, a njegov rad se finansira iz _________________. Imareti u islamskoj civilizaciji, kao javne narodne kuhinje za siromašne, preteča su savremenih narodnih kuhinja i djelatnosti _________________ ili _________________, a kao podrška učenicima i studentima, ustvari, u nekim formama su preteča sistema državnih subvencija i podrške učeničkom i studentskom standardu u savremenim društvenim prilikama.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

40.   

Jedan od klišeiziranih motiva u književnostima na orijentalnim jezicima jeste motiv _________________ i _________________. Ovom ljubavnom paru je u sufijskoj književnosti pridodat oreol istinskih zaljubljenika i voljenih, i kao takvi oni više nisu samo dva lika i dva motiva nego su prerasli u simbol vječne odanosti i zaljubljenosti. _________________ govori o gledanju _________________, što u sufijskom kontekstu asocira na ostvarenje krajnjeg cilja zaljubljenog sufije, tj. gledanje ________________. Pjesnik u drugom distihu traži da se bude kao Medžnun, što u metaforičko-metonimijskom kontekstu aludira na trajnu i “luduˮ ljubav, traganje za voljenom osobom, prihvatanje poniženja i teškoća na putu ljubavi.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

41.   

Jedna od najznačajnijih tekija u Bosni i Hercegovini je Hadži Sinanova tekija u Sarajevu, sagrađena oko _________________. godine. Gradnju objekta naložio je Silahdar  Mustafa-paša, bliski saradnik sultana _________________. Sve upućuje da je podizanje tekije uslijedilo nakon uspješnog pohoda na _________________ 1639. godine, a čijem osvajanju je nemali doprinos dao _________________. Vođen željom da obilježi pozitivan ishod vojnog pohoda i da iskaže zahvalu rodnom mjestu, Mustafa-paša podiže _________________ tekiju u Bosni i Hercegovini. Osmanski dokumenti ostali su dosljedni nazivu gdje se navodi kao Silahdar Mustafa-pašina tekija, dok je u narodu poznatija po ocu Mustafa-paše – Hadži Sinanu.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

42.   

Dvojna kuća Bičakčić-Hadžišabanović predstavlja kasni primjer stambene arhitekture oblikovane u skladu s građevinskim standardima i stilskim odrednicama eklekticizma iz austrougarskog perioda, na osnovu projekta Franza Scheidiga iz _________________. godine. Islamska dekorativna umjetnost u obliku _________________ ornamentike, zidne _________________ i kaligrafskih zapisa na panelima (_________________) skladno se dopunjava secesijskom biomorfnom ornamentikom plošnog karaktera. Izuzetno zanimljiv detalj interijera u centralnom _________________ je veliki prozorski otvor, oblikovan u duhu losovskog (Loos) modernizma, povezan s vratima koja vode u zimski vrt.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

43.   

Pri ulasku u kuću se obavezno izuvala obuća _________________, jer se na podu jelo, spavalo, živjelo. Jedan od razloga je i propis po kojem se obavljanje _________________ mora činiti na čistoj površini. I bez obzira na skidanje obuće, za klanjanje se prostirala _________________, mali ćilim za tu namjenu, koji se okreće u pravcu Kible. _________________ je prostor za izuvanje i odlaganje obuće, i mjesto u kome se drže _________________, a obično se nalazio ispod stepeništa.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

44.   

Na jednom nišanu jasno je vidljiv natpis: ASE POČIVA POČTENI HAMZA _________________, dok je na drugom nišanu ispisano: ASIE PIŠE _________________ NA BRATA DURUTA ZMAILOVIĆA. Po imenima je prepoznatljivo da je riječ o domaćem stanovništvu, dok prezime _________________ najviše odgovara današnjem prezimenu Smailović. Obrazac navedenog teksta sa nišana ima sve elemente natpisa sa stećaka. Tekst je na isti način spojen kao na stećcima u jednu dugu rečenicu bez odvajanja riječi. Na mnogim stećcima kao i na ovim nišanima također nalazimo ispisane početne riječi: ase leži, ase _________________, ase _________________ itd.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

45.   

Bašeskija je posebno volio biljke. Na stranici 84. Ljetopisa on kaže: „Ove godine mula Muharem Vilajetović posadio [je] lipu pokraj _________________ hadži _________________ mesdžida.“ Ove Bašeskijine riječi ne samo da ukazuju kako on poštuje  zakon Prirode, već vidi čovjeka u ulozi _________________, u izvjesnoj mjeri vodiča prirodnih procesa. Za Bašeskiju je ʼsadnja lipeʼ događaj i on mu daje mjesto u svome _________________. Kao islamski mistik, Bašeskija pred sobom uvijek ima niz stvarnosti, a ne samo ovu ljudsku, premda ni nju ne zanemaruje. Sadnja lipe za njega je unutarnja potreba prirode koju čovjek nadomješta! ʼUkoliko će sutra nastupiti _________________ svijeta a ti, čovječe, imaš vremena — posadi voćku i biće to dobro djeloʼ, kaže Bašeskijina tradicija. 

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

46.   

Producent benda Mostar sevdah reunion _________________ (1966) okupio je pojedince i umjetnike s različitim etničkim porijeklom koje je sve zajedno ujedinila beskrajna ljubav prema muzici. Debitantski album objavili su _________________. godine. Primarni zadatak je bio promovirati bosanskohercegovačku tradicijsku muziku – sevdalinku, a već 2000. godine nastupili su na Amsterdam _________________ i _________________ Sfinks Festivalu. Sarađivali su s najvećim imenima romske muzike: Ljiljanom Buttler, _________________ i Šabanom Bajramovićem, s kojima su objavili antologijske albume. Muzički izraz Mostar Sevdah Reuniona toliko je impresivan da na njihove izvedbe niko ne može ostati ravnodušan. 

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

47.   

Bend Divanhana osnovali su _________________. godine studenti _________________u Sarajevu, a _________________. godine objavili su svoj debitantski album “ _________________ˮ. Divanhana izvodi tradicionalni sevdah obogaćen modernim aranžmanima, a sevdalinku i pjesme drugih tradicija ponosno predstavljaju u zemlji i svijetu. O ovom bendu snimljen je i dokumentarni film u produkciji _________________. 

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

48.   

Obrazovani i odgajani u duhu islamskog određenja Prirode, bosanski muslimani tradicionalno su se prema Prirodi i živim bićima, a na temelju svojih vjerskih uvjerenja, odnosili tako da sva Božija stvorenja imaju _________________ koja im Bog daruje i da ta prava treba poštovati. Još u 18. stoljeću _________________, sin Muhameda iz _________________, piše traktat ekološki i _________________ intoniran pod naslovom „Traktat o samilosti i sažaljenju spram živih stvorenja“. Rukopis je preveden na bosanski jezik pod naslovom „Etika milosrđa ili Traktat o samilosti i sažaljenju spram živih stvorenja“ (_________________, 1987).

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

49.   

U saradnji brenda _________________i studija _________________iz Sarajeva, i uz poticaj Ureda EU u BiH, realiziran je, konceptualno i arhitektonski, jedinstven Muzej drvorezbarstva u Konjicu, otvoren za javnost u junu _________________. godine, a čemu je prethodio upis konjičkog drvorezbarstva na UNESCO-vu listu _________________ (_________________), na čemu je ekipa iz Zanata predano radila nekoliko godina. 

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

50.   

Međunarodni arhitektonski konkurs za projekat Muslimanskog kulturnog i vjerskog centra u Ljubljani (MVKC) ocijenjen je u javnosti kao najznačajniji evropski arhitektonski konkurs u _________________. godini. U njemu je učestvovalo čak _________________ arhitekata. Ovaj kompleks od _________________ kvadratnih metara ujedno je i jedan od prvih cjelovitih, ekološko-pametnih projekata na prostoru Slovenije i dosad je dobio nekoliko prestižnih arhitektonskih nagrada (_________________ nagrada, 2020. i Building of the Year 2021, _________________).

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

51.      

Aškerc se prilikom posjete Bosni susreo sa slavenskim muslimanima. Velika je njegova fascinacija _________________, koji ga dotiče mnogo više od _________________. Sa svog putovanja po Srbiji i Bosni _________________. godine oduševljeno javlja prijatelju da je u _________________ džamiji vidio slavenske muslimane kako se mole Allahu. On piše pjesmu o _________________ džamiji, koja je plod ovog iskustva.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

52.      

Elči Ibrahim-paša vršio je dužnost bosanskog vezira u _________________od 6. marta 1704. do augusta 1705. godine. Za vrijeme službe u Travniku podigao je nekoliko javnih i privrednih objekata, mekteb i medresu. Prvobitna Elči hadži Ibrahim-pašina medresa izgrađena je _________________. godine. Bila je to manja zgrada u obliku slova _________________, u kojoj su muderisi imali platu od _________________ akči. Sadržavala je _________________ soba koje su služile kao internat za učenike i derviše.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

53.      

Postavlja se pitanje zbog čega je arhitekta koristio arhitektonski stil koji nije blizak lokalnoj tradiciji i arhitekturi? Razlozi su višestruki, a u osnovi leže političke namjere Monarhije. Idejni tvorci _________________ bili su strani arhitekti, obično školovani u _________________, koji su se doselili u Bosnu i Hercegovinu. Pod autoritetom Zemaljske vlade imali su za cilj pronaći ili konstruirati jedinstven nacionalni stil u arhitekturi, karakterističan za sve tri konfesije i jedinstvenu “bosansku nacijuˮ. Novi autentični izgled trebao je prikazati zemlju primamljivom kao i kolonije u sjevernoj Africi, ujedno putem arhitekture demonstrirati napredak zemlje koji je postignut za vrijeme austrougarske vladavine. Izazov je predstavljala činjenica da se Bosna nalazi na evropskom kontinentu, gdje se spajaju istok i zapad, orijent i okcident, te gdje je islam imao najbliži kontakt sa kršćanstvom. Smatralo se da će lokalno stanovništvo lakše prihvatiti stil sa dekorativnim elementima, koji vode porijeklo iz drugih islamskih zemalja, zbog već postojeće islamske tradicije na tlu Bosne. Mnogi objekti su podignuti u istom stilu i sa istom političkom namjerom, npr. Vijećnica u Sarajevu (1892–1894), _________________ (1892), _________________ u Sarajevu (1887), _________________ (1894).

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

54.      

Uočljiva su tri tipa bosansko-islamske arhitekture - jedan koji susrećemo širom Bosne (s izuzetkom Sarajeva i Foče), karakterističan po zatvorenoj _________________ formi, pod strmim _________________ krovovima pod šindrom, u novije vrijeme pod biber-crijepom i nekim drugim vrstama pokrova; drugi tip susrećemo po Hercegovini, prepoznatljiv je po _________________ i razgibanim gabaritima, pod niskim krovovima i pokrovom pločom; treći sarajevsko-fočanski tip, na putu najjačih orijentalnih utjecaja, također prostorno _________________, pod niskim krovovima s _________________. Ovaj tip se dalje preko Sandžaka nastavlja i na prostorima Kosova, gdje se u velikoj mjeri miješa s kulom za stanovanje albanskog stanovništva. Nijedan od navedenih tipova nećemo naći dalje na Istoku, što je dokaz više o autohtonosti našeg kulturnog nasljeđa.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

55.      

Dana _________________. maja 1992. godine održana je šesnaesta sjednica Skupštine tadašnje “Srpske Republike Bosne i Hercegovineˮ u Banjoj Luci, koja je već tada bila pod kontrolom srpske vojske. Vodila se duga diskusija o tome kako i šta treba učiniti da bi se obezbijedila srpska pobjeda. Predsjednik Republike srpske, ratni zločinac Radovan Karadžić, najavio je tom prilikom strateške ciljeve srpskog naroda u Bosni i Hercegovini. Ove ciljeve prihvatila je Srpska Skupština kao zvaničnu politiku Republike srpske tokom rata.

Šest strateških ciljeva srpskog naroda:

1.     _________________ od druge dvije nacionalne zajednice,

2.     koridor između _________________,

3.     uspostavljanje _________________ u dolini rijeke Drine, odnosno eliminiranje Drine kao granice između srpskih država,

4.     uspostavljanje granice na rijekama _________________,

5.     podjela grada Sarajeva na srpski i muslimanski dio i uspostavljanje u svakom od dijelova efektivne državne vlasti,

6.     _________________.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

56.      

Činjenica je da su četnici početkom rata počinili teške zločine u Srebrenici i oko Srebrenice sve do uspostave ustaške vlasti na tom prostoru, o čemu se, također, malo znalo i pisalo. Prema _________________, stradalo ih je oko _________________. U novije vrijeme, malobrojni historičari na osnovu prvorazredne arhivske građe relevantno govore o tome. “Četnička vlast potrajala je do dolaska ustaške ‘Crne legije’ o _________________, odnosno do _________________1942. godine kada je i prestalo njihovo masovno klanje Bošnjaka u srebreničkom kraju” (_________________). Jedan od razloga beskrupuloznog prikrivanja ovih zločina je kolaboracija četnika i partizana.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

57.      

Za razliku od svoga prethodnika _________________, koji se isticao i na književnom polju, Ali-paša se znatnije istakao na dobrotvornom planu, izgradnjom monumentalnih sakralnih i drugih privrednih i edukativnih zadužbina. Najpoznatija je džamija u Istanbulu na _________________ (1497), zatim medresa, imaret, mekteb, biblioteka. U Kargumruku u Zindžirlikoyu također je sagradio džamiju završenu 1512., medresu, džamiju u Jedrenu, imaret u _________________, nekoliko mekteba za djecu u _________________. Za svoje zadužbine uvakufio je više kuća, dućana, hanova, hamama, zemljišnih parcela. Prihodi od vakufa donosili su blizu pola miliona akči, što je za sredinu 16. stoljeća iznimno značajan iznos novca. Za medinsku sirotinju trošio je oko _________________. Sumarno, može se kazati da je  bio vrlo uspješan državnik, dobrotvor koji je dobrim dijelom uz svog sunarodnjaka Ahmed-pašu Hercegovića obilježio kraj 15. i početak 16. stoljeća.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

58.      

Rođen je oko 1500. godine na području današnjeg Sarajeva, u selu Butmir. Kao i druge ličnosti, i Rustem-pašu “svojata regionalna historiografijaˮ, prema kojoj ga naziva “Hrvatomˮ, porijeklom s područja _________________ do kojeg su Osmanlije stigle tek nekoliko decenija nakon rođenja Rustem-paše, dok je za druge “Srbinˮ. _________________, Rustem-pašin savremenik kaže da je porijeklom “iz jednog sela pokraj Sarajevaˮ. To potvrđuje i zabilješka sarajevskog _________________ (1557) u kojoj se spominje “ _________________ kći Mustafe, sestra velikog vezira Rustem-pašeˮ. Ime oca izvori navode u različitim varijantama: Abdurahman, Abdurahim, Abdulhamid, Abdulmumin i najzad Mustafa, u poodmakloj vremenskoj distanci nakon primanja islama. Porijeklo iz Sarajeva potvrđuje i zapis sarajevskog suda iz _________________. godine u kojem Abdulkerim Čolaković na sudu izjavljuje da je “njegov predak, umrli Rustem-paša u Sarajevu sagradio hamam, bezistan, dućaneˮ.  

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

59.      

Jedan od nekadašnjih predstavnika revolucionarne jugoslovenske omladine _________________ ocjenjujući ove demonstracije kaže: „Nisu to bile demonstracije muslimanskog i hrvatskog stanovništva, kako se s _________________ strane tvrdilo, već _________________, u kome je bilo pripadnika _________________.“ Isti autor dalje citira _________________ podatak, prema kojem su pred rulju, kada je pošla u Pirušu - jednu srpsku četvrt - istupili Muslimani i izjavili, da samo preko njihovih leševa mogu preći na njihove komšije Srbe („Gavrilo Princip“, str. 237.).

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

60.   

Korkut je za ovu svoju akciju imao punu podršku _________________. U svom čuvenom govoru na sjednici _________________ skupštine od 21. aprila 1921. godine Korkut o tome doslovce kaže: „Nisam bio sam. Kad su predsjednik vlade, civilni adlatus ondašnji i njegov sekcionšef za prosvjetu došli reis-ul-ulemi i pitali može li otpustiti Korkuta iz redakcije i može li se izbaciti ćirilica iz „_________________“, onda je reis-ul-ulema izjavio ovo: 'Ja se od slova do slova solidarišem sa piscem i izjavljujem da nosim punu odgovornost, jer sam mu ja dao uputu da tako piše.' Kazao sam već da sam kao glavni urednik pisao po instrukcijama udruženja... A šta je bio odgovor na zahtjev vlade? Reis-ul-ulema je odgovorio, da me ne može otpustiti, a ja sam na zahtjev vlade o ukidanju ćirilice odgovorio na taj način, što sam dao uvodni članak u idućem broju štampati ćirilicom, ito _________________.“  („_________________“, glasilo Jugoslovenske muslimanske organizacije, broj 46/284 od 28. aprila 1921.)....

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

61.   

Za _________________ je islam sinteza čiste religije i materijalizma, morala i politike, profanog i sakralnog. On vjeruje kako svijet ima svoj temelj, kako povijest ima svoj cilj i kako život ima značenje. Njegovo je djelo u potpunosti lišeno _________________, postmodernog ludizma i narativne tolerancije. Umjesto toga, često se susrećemo s krajnje generaliziranim iskazima, ponešto krutim dihotomijama, širokopoteznim definicijama i teorijskim _________________ koji se otvoreno najavljuje već u uvodnim rečenicama: “Postoje samo tri integralna pogleda na svijet i više ih ne može biti: _________________, _________________ i islamski.ˮ

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

62.   

Pod “ _________________ˮ, s druge strane, Izetbegović misli na obrazovane muslimane _________________ i _________________ orijentacije koji nekritički prihvataju zapadne vrijednosti. Oni su “prava nesrećaˮ muslimanskog svijeta. Njihove su reforme _________________ pogrešne jer nemilosrdno kidaju kulturno, povijesno, duhovno korijenje vlastite tradicije, uspostavljajući jedan neprirodni diskontinuitet koji se, potom, kao kakva nezaustavljiva pukotina, širi muslimanskom društvenom stvarnošću. To, na kraju, kulminira jazom između inteligencije i naroda jer “muslimanski narodi neće nikada prihvatiti ništa što je izričito suprotno islamuˮ. Cilj je, dakle, stvaranje inteligencije koja će _________________, koja će islamski misliti i osjećati.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

63.   

Sve do reforme sultana _________________nije bilo inovjercima mjesta u državnoj službi. Tek zakonom ,, _________________“ iz god. _________________. izričito je inovjercima priznato pravo pristupa u vojnu i civilnu službu. No, ima slučajeva da su Jevreji i prije toga vremena zauzimali činovničke položaje u državnoj administraciji, većinom u finansijskoj službi. Iz jednog teftera o prihodima i rashodima poreske blagajne banjalučkog _________________ (okružje) iz godine 1851/1852. vidimo da je sanduk-emin (povjerenik blagajne) bio Jevrej, koji je čak vodio blagajnu na španjolskom jeziku. Ovaj tefter je napisan jevrejskim kurzivnim pismom, na španjolskom jeziku. Jedino su cifre pojedinih stavaka napisane turskim brojevima, kako se vidi iz faksimila jedne stranice službenog teftera. Na dva mjesta u tom tefteru nalaze se potpis kontrole na turskom jeziku i pečat kojim se potvrđuje ispravnost obračuna. Prema tvrđenju Dr. _________________ bilo je u turskoj državnoj službi u Bosni više takovih jevrejskih blagajnika i đumrukčija (carinika) koji nisu znali pisati turski i koji su isto tako pravili sebi bilješke na španjolskom jeziku.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

64.   

Još je poznati muslimanski učenjak _________________ al-Biruni (973–1048) u knjizi _________________ (Knjiga o Indiji) insistirao na principu uvažavanja drugoga ako želimo afirmirati ideju _________________. Treba poći od principa, govorio je Al-Biruni, da _________________ i svojim _________________ i da “niko iz perspektive svoje specifične duhovnosti i religioznosti nema pravo donositi sud koji se tiče svih i svakog drugog oblika duhovnosti kao oblika u kojem i posredstvom kojeg čovjek spoznaje svoju ljudsku ograničenu i na Boga upućenu bit.”

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

65.   

Od svih gradova u _________________ Bosni Sarajevo je imalo najviše mostova. Osim na rijeci Miljacki, mostovi su se gradili i u širem rejonu grada, na rijekama Željeznici i Bosni. Iz današnje perspektive teško je reći koliko je Sarajevo ukupno imalo mostova. Kamenih mostova bilo je najmanje _________________, a do danas su nam se sačuvala _________________. Sasvim je razumljivo da je najviše mostova izgrađeno u užoj gradskoj jezgri, od Baščaršije do Skenderije. Danas nismo sigurni ko su bili autori ovih zdanja. Moguće je da su projekti došli iz Istanbula, međutim, majstori koji su ih gradili sigurno su bili iz Bosne. Naprimjer, znamo da su Latinsku ćupriju gradili domaći majstori. Sedam nama danas poznatih kamenih mostova su: Kozija ćuprija, _________________ most, Careva ćuprija, Latinska ćuprija, kameni most na Koševskom potoku lociran u blizini Ali-pašine džamije, Rustem-pašin most i _________________ most. Carev (kod Careve džamije) i Rustem-pašin most (na rijeci Željeznici na Ilidži) srušeni su za vrijeme Austo-Ugarske i Kraljevine Jugoslavije.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

66.   

Rimski most nalazi se na periferiji grada u naselju _________________na rijeci Bosni. Ime ne bi trebalo da zavara budući da most nije izgrađen u rimskom periodu već u _________________. Naziv rimski je dobio vjerovatno po rimskom putu koji je tuda prolazio, ili kamenim blokovima sa neke rimske građevine koji su zatim ugrađivani u konstrukciju mosta. Pretpostavlja se da je izgrađen u prvoj polovini _________________. stoljeća i to od strane jednog od tri moguća pokrovitelja: Semiz-Ali-paše, _________________i Rustem-paše, s tim da je to najvjerovatnije bio ovaj treći. Most je dug _________________metra, a sa zapadne strane izgrađena je i kamena rampa (pristup mostu). Most ima izuzetnu ambijentalnu vrijednost.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

67.   

Jedini glas, sudeći prema historijskim izvorima, koji se usprotivio tim procesima predstavlja protestno pismo Husage Ćišića upućeno 13. jula _________________. godine predsjedniku NR BiH _________________. Husaga je podsjetio da se radi o ukopnom mjestu ljudi koji su “živili i umirali za našu zemlju i na koncu konca koji su i gradili Mostarˮ. Husaga je u tom pismu akcentirao da se radilo o nacionalnom i kulturnom kapitalu. “U tim mezaristanima bilo je na stotine grobnica (mauzoleja) ugrađenih, obično _________________, čiji su nišani izvezeni raznim stihovima, redovito sa arapskim pismom i na arapskom jeziku, koje su (grobnice) i po formi i po sadržini pravi kulturni spomenici, nu, te mezaristane i sve te kulturne spomenike iz obijesti, ili, ludosti dosadašnje su uprave gradske porušileˮ, naveo je Čišić. No, njegovo snažno upozorenje nije dalo rezultata. Nastavilo se s uništavanjem harema. Čak i onog u kojem će 1956. godine biti pokopan Husaga Ćišić. Veliki _________________harem, gdje je bio pokopan i Ćišić, zapremao je površinom od _________________m2. Lakišića harem imao je površinu od skoro 20.000m2.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

68.   

Turbe u Bihaću je izgradio _________________, 1792–1874, iz bihaćke _________________ porodice. U prilog ovoj činjenici govori i podatak koji nalazimo u arhivu Rijaseta Islamske zajednice, gdje se navodi da je Mehmed-paša Bišćević raspolagao, pored ostalih nekretnina, i _________________ s turbetom na prostoru od 0,041 dunuma. Jedan od rijetkih izvora koji nam sugerira nešto kompletniju i detaljniju elaboraciju o historijatu turbeta jesu podaci iz časopisa _________________ iz _________________. godine.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

69.   

Nedugo nakon sloma bosanske kraljevine (_________________) i Ljubuški se (s okolinom) našao u sastavu Osmanske Države. Ta se tranzicija vlasti dogodila prije popisa _________________ sandžaka iz 1475/77. godine, u kojem je Ljubuški evidentiran kao selo sa samo _________________ kuća. Isti izvor navodi tadašnje posadnike ljubuške tvrđave, među kojima je i jedan vjerski službenik (imam). Prema tome, u Ljubuškom je (tj. u njegovoj tvrđavi) već u drugoj polovini _________________. stoljeća postojao islamski sakralni objekat, mesdžid (_________________, Poimenični popis, 398).

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

70.   

Džamija ili mesdžid pripada Bogu i zbog Njega se podiže i održava (Kur'an, LXXII, 18), stoga funkcija džamije mora isijavati pozitivna stremljenja, biti mjesto općeg dobra, pa čak i namjera njene gradnje mora biti utemeljena na čistim i iskrenim pobudama. Premda je od početka džamija služila za obavljanje zajedničke molitve, jer je mnogo vrednija od _________________, džamija nije bila samo zajedničko molitveno mjesto u strogom smislu riječi. Džamija Božijeg Poslanika u Medini postala je primjer multifunkcionalnosti džamijskog zdanja: mjesto gdje se vjernici okupljaju na molitvi, Poslanik je u džamiji držao svoje govore o _________________i o _________________, iz džamije je on upravljao _________________. Kroz povijest se posebno izdvajaju njene tri uloge: obredna, obrazovna i _________________.  

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

71.   

Nova situacija nastupila je nakon ukidanja _________________u Turskoj _________________. Bošnjaci, ujedinjeni sa ostalim muslimanima tadašnje Kraljevine Jugoslavije, 1930. iznalaze novo rješenje za izvor legaliteta pozicije reisul-uleme. Ustav islamske vjerske zajednice Kraljevine Jugoslavije od _________________ 1930. propisao je da posebno tijelo sastavljeno od _________________ izda pismo o imenovanju novoizabranom reisul-ulemi „sve dok se ne uspostavi pravovaljani hilafet“. „_________________“ (fasile-i hilafet) traje i dalje.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

72.   

Svečani dokument kojim se potvrđuje da je određeno lice legalno imenovani odnosno izabrani reisul-ulema i da je kao takav ovlašten, da u smislu šerijatskog prava, daje slična ovlaštenja podređenim vjerskim službenicima (_________________) naziva se u bosanskoj praksi menšura. Ovaj naziv je u bošnjačku islamsku administraciju došao putem osmanskih institucija a Osmanlije su ga uzele od prethodnih muslimanskih država. Termin menšur (od ar. _________________) u muslimanskoj diplomatici ima značenje _________________, _________________, diplome o _________________. U različitim muslimanskim državama dokument pod ovim nazivom mogao se odnositi na različite djelatnosti i profesije.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

73.   

U radu objavljenom _________________. godine Kasim Dobrača tvrdi da je već _________________godina 16. stoljeća postojao skriptorij u Foči, gradu u istočnoj BiH, u kojem se intenzivno razvilo prepisivanje rukopisa. Fočanski skriptorij imao je osamdesetih godina 16. stoljeća _________________ registriranih prepisivača i korektora. Dobrača je ovo zaključio na temelju svog kataloškog proučavanja “rukopisa  komentara zvanog Ṣadr al-sharīʻah, s područja islamskog pravaˮ. Imena _________________, kopista i korektora koji su radili na _________________ dijelova ovog rukopisa često se navode kao domaća, bosanska, npr. “prepisao svojom rukom i uvakufio naš uvaženi alim Hadži Omerˮ,  “uvakufio Mustafa, sin Ferhadov Travničaninˮ, “sravnio sa originalom muderis Šabanˮ. 

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

74.   

Podsjećanja radi, Ibn Sina (latinizirano ime _________________, 980-1037) jedan je od najvećih muslimanskih filozofa, naučnika i ljekara. Autor je mnogobrojnih djela iz područja filozofije, teologije, medicine, psihologije, astronomije, alhemije i muzike. Napisao je opsežne komentare Aristotelovih djela. Posebno su mu poznata velika enciklopedijska djela _________________ (Kitāb al-šifā’) i _________________ (Kitāb al-nağat). Ibn Sina je najznačajniji ljekar i predstavnik muslimanske medicine, a njegovo djelo _________________ (Al-Qānūn fī’l-ṭibb) medicinska je enciklopedija i svojevrstan pokušaj sistematiziranja ukupnog medicinskog znanja. Sastoji se od pet knjiga, koje obrađuju područja: anatomije, fiziologije, patologije, higijene, farmakologije, dijagnostike, hirurgije i _________________. Kanun je prevođen na brojne svjetske jezike, smatra se jednom od važnijih knjiga u povijesti medicine, a dugo vremena je bio nezaobilazni udžbenik na evropskim medicinskim učilištima. 

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

75.   

Prvi mektebi bili su vjerskog karaktera i u njima je ponajviše bilo imama. Među najznačajnijim ličnostima koje su zaslužne za obrazovanje muslimanskog življa i razvoj nauke na području Sandžaka su muderisi: _________________-efendi iz druge polovine 16. stoljeća; Muhamed-Arši Minarzade, majstor _________________ i odličan poznavalac turskog i perzijskog jezika, pjesnik i naučnik (umro 978/1570); _________________, poznatiji prema pjesničkom pseudonimu Valija Novopazarac, autor je Divana i drugih radova na turskom jeziku, zaslužan za propagiranje nauke i umjetnosti, bio je i istaknuti besjednik (umro 1007/1598); _________________, učitelj i pjesnik, proglašen za heretika od ortodoksne uleme (umro 1012/1603); Hušni, prosvjetni radnik i pjesnik (umro poslije 1029/1620); Ahmed Gurbi, istaknuti pjesnik i derviški velikodostojnik iz 18. stoljeća; _________________, najcjenjeniji orijentalni prozni pisac. Dvadesetih godina 17. stoljeća obavljao je dužnost novopazarskog kadije, a neko vrijeme je radio kao muderis. Kadijsku dužnost vršio je još u Gabeli, Mostaru, Elbasanu, Banjoj Luci i Bitolju. Bio je predavač u nekoliko medresa (Šabanović: 207).  

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

76.   

U Novom Pazaru _________________. godine bilo je _________________ mekteba, u kojima je bilo 576 učenika  i 150 učenica ili ukupno 726 učenika (Salnâme-i Vilayet-i Bosna, 85-86). A nešto kasnije, 1870. godine, bilo je _________________ mekteba u kojima je pouku pohađalo 900 učenika i 110 učenica. U ostalim sandžačkim gradovima je, statistika u tom periodu, izgledala ovako: Tutin 11 mekteba, Sjenici _________________ (zasebnih i u okrilju džamija), Prijepolje 5, Rožaje 12,  Bijelo Polje 12, Plav i Gusinje 10, Berane 31 (zasebnih, po kućama i u okrilju džamija), Pljevlja 6, Priboj _________________ i Nova Varoš 2 sibjan-mekteba.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

77.   

Godine 1867. u _________________Bosanskog vilajeta u Novopazarskom sandžaku spominje se _________________. Već sljedeće godine, 1868., ima ih u tri grada: Novom Pazaru, Pljevljima i Prijepolju (Ihsanoglu: 877). U tom periodu, u okviru osmanskog obrazovnog sistema, postoje ruždije u sljedećim sandžačkim gradovima: Novi Pazar 1, _________________1, _________________1, _________________1 i Nova Varoš 1.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

78.   

Mushaf u prijepisu Ahmada Rifqija, poznatog kao Šayḫ-zade (_________________), učenika Muhammada Saʻida, poznatog kao Barbar-zade (_________________) iz 1162/1748. godine usamljeni je primjerak raskošno iluminiranih rukopisa Kurʼana iz fundusa _________________, pohranjen pod signaturom R 49. Radi se o knjizi manjeg formata, s _________________listova finog papira.  Tekst je ispisan vještom rukom, kaligrafski i sitno sa po petnaest redova na stranici, izuzev nekoliko. Kurʼanski tekst pisan je _________________tintom, s oznakama iznad u crvenoj boji. Ukrasni dijelovi koji označavaju kraj ajeta ispunjeni su zlatom.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

79.   

Njegovo je puno ime sejjid šejh el-hadž Abdulvehab ibn Abdulvehab Žepčevi Bosnevi Ilhami-baba. Titula _________________, što u arapskom jeziku inače znači „gospodin“, odnosi se na vezu po porijeklu s poslanikom Muhammedom, a.s., a istraživači ističu da je u datom slučaju zapravo riječ o duhovnom potomstvu te da nije riječ o krvnoj vezi. Titulu šejha stekao je 1810. godine u _________________, postavši duhovni vodič _________________ tarikata, dobivši tako i titulu „baba“, koja se daje u derviškoj tradiciji. Titulu hadžije dobio je otišavši na hodočašće u Mekku. Ime Abdulvehab dobio je po ocu. Arabizirani nadimak Žepčevi Ilhamija je koristio kako bi istakao svoje lokalno bosansko porijeklo – Žepče, baš kao što je upotrebljavao i pseudonim _________________, što je također arabizirani oblik etnika koji označava njegovo bosansko porijeklo, pa Bosnevi ustvari znači Bošnjak ili Bosanac. Pjesnički pseudonim Ilhami, odnosno Ilhamija, koji je izveden iz arapske riječi „ilham“, a što znači „_________________“ sam je sebi dao i zabilježio u brojnim pjesmama.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

80.   

Njegove pjesme na bosanskom jeziku mogu se pronaći u različitim prijepisima i rukopisnim verzijama različitih destinacija. Tako je do danas poznato i to da je Ilhamija napisao _________________ na bosanskom jeziku, koji se čuva u _________________ prijepisima, od kojih u jednoj verziji na početku stoji: Haza kitabu bosnevi ilmihal (Ovo je knjiga bosanski ilmihal). Već je spomenuto i njegovo djelo Tuhfetul-musallin ve zubdetul-haši'in, koje je pisao na _________________ jeziku, ali u kojem se navodi i nešto više od _________________ rečenica na bosanskom jeziku, koje su, po Ilhamijinu mišljenju tzv. _________________, odnosno blasfemične riječi i rečenice koje mogu izvesti iz vjere.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

81.   

Jedan od njih bio je ugledni muderis, vaiz, pjesnik, kaligraf i vakif iz Jahja-pašine mahale – Abdulah, sin Ahmedov, _________________. Živio je u _________________. stoljeću, obavljao je dužnost muderisa u medresi _________________ na _________________, bio je _________________, odnosno generalni sekretar sarajevskog suda, pisao poeziju, skladao hronograme zaslužnim Sarajlijama u ebdžed-sistemu, cijeli život prepisivao rukopise, osnovao i uvakufio jednu od prvih javnih biblioteka u Sarajevu.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

82.   

Grad _________________bio je središte proizvodnje pločica, ali i ostalih keramičkih predmeta. Najvažnija produkcija bila je ona sredinom _________________. stoljeća i ona je potrajala sve do sredine 17. stoljeća kada ova umjetnost gubi na svojoj vitalnosti. Ipak, neki periodi su ušli u legendu, kao onaj u kojem je djelovao čuveni umjetnik _________________ (prva polovina 16. stoljeća, perzijskog porijekla, rođen u _________________, u Iranu, poznat i po svojim slikarskim radovima), čije oslikane pločice (na osnovu njegovog dizajna) možemo vidjeti na zidovima _________________.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

83.   

Rustem-pašinu džamiju svi _________________ izdvajaju kao poseban primjer ukrašavanja pločicama. Ona je među rijetkim džamijama koje su i izvana, u zoni _________________ zida također ukrašene pločicama. Inače, ova džamija, izgrađena _________________. godine, poslije smrti velikog _________________ Rustem-paše, urađena je po projektu _________________ i smatra se jednim od njegovih najboljih ostvarenja. Mada je u narodu Sultan-Ahmedova džamija poznata kao “plavaˮ, iako nema ništa pretjerano plavo u njenoj dekoraciji, istinskom plavom džamijom možemo proglasiti Rustem-pašino zdanje s obzirom na to da u njoj zaista dominiraju plave pločice.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

84.   

Bosnu i Hercegovinu i Jugoslaviju predstavljala je mnogo puta na festivalima širom Evrope i svijeta. O Emini Zečaj snimljena su dva dokumentarca u _________________ i _________________ produkciji. Potkraj života, snimila je odlomke iz _________________. Diskografija Emine Zečaj obuhvata _________________, četiri longplay ploče, nekoliko komapkt diskova, kao i drugih zvučnih zapisa objavljenih na mnogobrojnim kompilacijama. Pionir elektronske muzike _________________je sa Eminom Zečaj snimio duetsku pjesmu “Il' je vedro, il' oblačnoˮ, koja je objavljena na albumu “Remakeˮ 2003. godine. Na zalasku karijere snimila je dva albuma uz harmoniku Omera Pobrića, a poslije i sa harmonikašem Avdom Buzarom.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

85.   

S početkom bošnjačkog nacionalnog preporoda, 1990. godine, uz pratnju _________________ Zehra Deović je snimila album ilahija, kasida i sevdalinki “ _________________ˮ. Ovaj album je bio veoma dobro prihvaćen, jer je pjesma “ _________________“ tih devedesetih godina, ali i kasnije, doživjela ogromnu popularnost. Bila je učesnica i antologijskih programa “Večer ilahija i kasidaˮ u sarajevskoj Zetri i na Bilinom Polju 1990. godine. Tokom ratnih godina i pod najtežom opsadom snimila je pjesmu “ _________________ˮ na tekst Džemaludina Latića, koja je objavljena u okviru projekta “Šehidima Bosne i Hercegovineˮ. Za svoj predan i posvećen rad osvojila je mnogobrojna priznanja i nagrade od kojih su najznačajnije Estradna nagrada Bosne i Hercegovine (1980) i _________________ (1980).

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

86.   

Tokom višedecenijske karijere komponirao je ili uradio aranžmane za više od _________________ pjesama i kola. Pjesme koje je komponirao na tekstove svojih kolega, prihvaćene su još za njegovog života, a danas se smatraju narodnim pjesmama, jer su nastajale na temeljima sevdalinke. Takve su “ _________________ˮ, “Stara stazaˮ, “ _________________ˮ, “ _________________ˮ, “Mi smo momci Sarajlijeˮ, “Kraj pendžera Jusuf stariˮ, “ _________________“i brojne druge.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

87.   

Šerbo je bio nevjerovatno darovit, a po svjedočenjima njegovih kolega iz orkestra, posjedovao je izvanredan sluh i u svojoj glavi je imao sve _________________. Iako je relativno kasno naučio note, a kako je posjedovao _________________, bez problema je znao odsvirati stvari koje bi samo jedanput čuo. O tome govori i jedna istinita anegdota. Kada je hrvatski kompozitor _________________ Tijardović jedne prilike na _________________ Šerbi odsvirao dio iz svoje operete “Mala Floramyeˮ, Šerbo je poslije sjeo za klavir i sve tako savršeno ponovio, što je dovelo do maestrovog zaprepaštenja. Tijardović je tada izjavio da je Šerbo _________________!

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

88.   

U Bosni i Hercegovini tokom perioda osmanske vladavine imareti su građeni u mnogim gradovima i većim mjestima. Imareti su postojali u Sarajevu, _________________, _________________, _________________ i drugim mjestima. Osnivač Sarajeva Isa-beg Ishaković je već 1462. godine na Bentbaši sagradio kuću za derviše (tekiju), čiji kompleks je činilo _________________ i imaret, kuhinja za siromašne, učenike i putnike. Za funkcioniranje ovog kompleksa Isa-beg je ostavio bogat vakuf. U Vakufnami iz _________________. godine se navodi: “...i za svoga života uvakufio je i zavještao s tim da služi kao tekija (zavija) i konačište siromašnim muslimanima koji su učenici, sejjidi, ratnici i putnici-namjernici... na jelo imaju pravo tri dana i ne mogu stanovati više od tri danaˮ (Vakufname, 1985: 14).

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

89.   

Hamam je vršio svoju ulogu javnog kupatila koje su koristili stanovnici Novog Pazara, kao i putnici koji su prolazili kroz ovaj grad. Njegova izgradnja pokazuje nastojanje Osmanske Države da pored obrazovanja kroz izgradnju odgojno-obrazovnih ustanova, vjerske svijesti izgradnjom vjerskih objekata, _________________, izuzetnu pažnju pokloni _________________ i _________________ osnivanjem i otvaranjem hamama, banja i lječilišta. Hamam je kao i grad Novi Pazar prošao kroz burne periode – spaljivan, _________________, obnavljan, _________________, ali je uspio opstati. Građevina je danas, nažalost, u lošem stanju. Zub vremena, ali i nemarnosti, doprinio je da je objekat na ivici urušavanja i čeka da se hitno poduzmu neophodni građevinski radovi u cilju njegovog očuvanja.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

90.   

Sufijski tehnički jezik u književnom djelu podstiče i traži sufijsku interpretaciju teksta. Karakteristični termini za sufijsku poeziju: ljubav (‘ešq, _________________), piće, vino (šarāb, bāde, mey), čaša, pehar (ğām, sāġer, ka’s), _________________ (heğr), susret, spajanje (wasl, wesāl), usne (lab), soluf (zolf), mag, _________________ (moġ, moġān, moġbaċegān), krčma (meikade, meixāne) duhovno stanje (hāl), krčmar, vinotoča (sāqī), zavodnik (delbar), kip (bot), monaški pojas (zonnār), razvalina (xarābāt) i mnogi drugi dominiraju u tekstovima Bošnjaka na perzijskom jeziku. Osim toga što posjeduju izrazitu mističku referenciju i, dakako, odražavaju konkretnu praksu, navedeni termini često predstavljaju _________________ i _________________ određenih sufijskih stanja, čime zadobijaju formu metaforiziranih pojmova.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

91.   

Objekat tekije vjerovatno je projektirao _________________, _________________ arhitekt Osmanskog Carstva. Građena je najvećim dijelom od kamena, a karakteriziraju je _________________ forme. Organizacija prostora i prostorija unutar objekta podređena je potrebama kaderijskog tarikata, kojem tekija i pripada. U dvorištu tekije, kao i oko nje, nalaze se nišani (nadgrobni spomenici) tekijskih prvaka i svih onih koji su imali želju da njihovo posljednje počivalište bude u blizini tekije. Među nadgrobnim spomenicima koji se izdvajaju jeste turbe _________________ i njegove supruge, podignuto u _________________. stoljeću.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

92.   

Još jedan primjer slojevitosti bosanskohercegovačkog graditeljskog naslijeđa je _________________ kuća u Sarajevu sa specifičnom arhitektonskom kompozicijom oblikovanom povezivanjem različitih stilskih odrednica. Procesi sažimanja različitih _________________ i _________________ odrednica rezultirali su slojevitošću i mogu se iščitati na više razina u odabiru materijala, spoljašnjoj arhitektonskoj manifestaciji, uređenju _________________, zidnoj slikarskoj dekoraciji i _________________.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

93.   

Tradicionalne muslimanske porodice i danas čuvaju mnoge od ovih predmeta. Pa tako se često mogu naći _________________, vezene mahrame, savatli tacne i džezve kao ukras u modernom enterijeru. Ponegdje postoje i minderi, starinski ćilimi su dosta česti, a poznato je i nekoliko kuća koje su gotovo u potpunosti sačuvane, npr. _________________ u Mostaru iz 17. stoljeća, _________________ u Stocu iz 19. stoljeća, Svrzina kuća u Sarajevu iz 18. stoljeća, pretvorena u muzej. Jedna od očuvanijih kuća ovog tipa u kojoj se živjelo bila je u _________________ kuća u sarajevskoj mahali _________________, koja je, na veliku žalost, izgorjela u požaru 2009. godine.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

94.   

Iako je posteljina intimni dio životnog prostora i ne može se smatrati njegovom dekoracijom, ona ipak zauzima značajno mjesto u svakodnevnom životu. Stoga, u kontekstu ručnog rada, moramo spomenuti vezene jorgane. Lice jorgana se vezlo cijelom površinom, a umotavao se u _________________tako da lice ostaje potpuno vidljivo. U bogatijim kućama jorgan se šio od _________________, a vezlo se _________________ ili _________________koncem. Ovakvi jorgani u narodu su poznati kao “ _________________ˮ jorgani (srma – srebrna žica sa ili bez pozlate). Da ipak predstavljaju svojevrsnu dekoraciju prostora i prilike, pokazuju primjerci jorgana rađeni za lohusu (porodilju) i bebu u bešici.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

95.   

Jedan takav zanimljiv lokalitet nalazi se u _________________ kod _________________ gdje na manje od sto metara udaljenosti pronalazimo zasigurno nekih _________________ godina naše historije zabilježene u kamenu. Na vrlo malom prostoru u šumi sakrila se _________________ srednjovjekovnih stećaka i nišana iz 15., 18. i _________________. stoljeća. Jedni do drugih čine kombiniranu nekropolu koja najbolje ukazuje na mnoge procese, ali i na same načine odvijanja tih procesa na našim prostorima.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

96.   

Ljetopisac Bašeskija saosjeća sa prirodom, on zamire kad priroda zamire. Evo kako  _________________ ljetopisac spominje (str. 312) jednu drugu lipu za koju kaže sljedeće:  „...u dvorištu _________________ džamije uz _________________ bješe [se] osušila velika lipa, pa je posjekoše.“ Na ovom mjestu u Bašeskijinom Ljetopisu sentimentalnost nije eksplicitno izražena, ali se implicitno nameće. Ove dvije lipe su dvije biljke, naoko usputne junakinje, njegova Ljetopisa. Dakako, Bašeskija govori o nastupima zime, stezanjima studeni, kišama, sušama, _________________, a posebno su lijepi njegovi „izvještaji“ o _________________ u Sarajevu gdje on, ne upotrebljavajući previše epiteta, raskriva istinu o njihovoj ljepoti, upravo onoliko koliko je ljudsko oko može vidjeti i uočiti. Behari su mu nerazdvojivi od sarajevskih bašča. Iskrice sentimentalnog uvijek se naziru kada u nevrijeme mraz uništi behare, ili, kako Bašeskija kaže cvat na drveću.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

97.   

Na pojavu savremenog _________________ utjecalo je nekoliko faktora. Glavni i nezaobilazni su globalni utjecaj i komercijalizacija usljed kojih je nastao trend približavanja svjetske (tradicijske) muzike zapadnoj popularnoj muzici. Globalno prihvatanje _________________ kao žanra započelo je oko _________________. godine, a ono je potaknulo promjenu svijesti _________________ i _________________.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

98.   

Savremeni sevdah da se posmatrati s više aspekata: muzičkog, _________________ , _________________, povijesnog i _________________. S ove distance možemo govoriti o _________________ radu i promociji savremenog sevdahaod predstavnika ovog stila. Savremeni sevdah je, bez sumnje, _________________ sevdalinci i kroz ovaj muzički izričaj skrenuta je pažnja svjetske javnosti na bosanskohercegovačku tradicijsku muziku.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

99.   

Prema islamskoj tradiciji, u Prirodi živi vječno mladi Hidr. Hidr je tipični islamski „_________________“ lik, on je _________________ čovjek, čovjek Prirode. Karić navodi mišljenje tradicionalnog hermeneutika Kur'ana _________________ da bi sve oko njega ozelenjelo gdje bi Hidr obavio molitvu (salat). Tako i u bosanskoj tradiciji islama Hidr živi poznat po imenu _________________. Vjeruje se kako ljudi ponekad mogu i sresti ovog svetog čovjeka, ali da, uglavnom, nisu svjesni da su sreli baš njega. Veliki bošnjački pisac, jedan od najvećih na našem jezičkom području u 20. stoljeću, objavio je roman _________________ koji je u temeljnom smislu inspiriran metafizičkim, kosmičkim, povijesnim i hijeropovijesnim dimenzijama Hidra, vječno mladog, zelenog čovjeka. Bošnjački pjesnik Asmir Kujović u svom značajnom pjesničkom opusu ima pjesmu koja nosi naslov „Hidr“.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)

100.   

U svoje savremene slike utkala je dio svoje porodične historije. Kratka, intimna pisma koja je pisala Begzada Gavrankapetanović, supruga posljednjeg _________________ svojim sinovima početkom 20. stoljeća, a koja se čuvaju u porodičnoj arhivi, odštampala je u _________________ i na _________________ na platna i potom ih, u formi _________________, prenijela na svoje slike. Pisma na platnu ovješena su na štriku, poput veša koji se nekad sušio u suncem obasjanim baščama i životom ispunjenim sokacima Počitelja. U ovom profinjenom _________________ ženskom ručnom radu i intimi doma, Šemsa Gavrankapetanović podsjetila je na ulogu i mjesto majke i žene u očuvanju tradicije, vjere i pismenosti u historiji bosanskih muslimana i razvila jedno zanimljivo, savremeno čitanje tradicije.

General 1 — POD NEBOM VEDRE VJERE - Islam i Evropa u iskustvu Bosne (bosnianexperience.com)