HAVALE AHMED-BEG (LEJLEK) DŽAMIJA U NOVOM PAZARU

Autor teksta: Prof. dr. Hajrudin Balić, Fakultet za islamske studije u Novom Pazaru • Fotografije i video: Mirza Hasanefendić


Džamija Havale Ahmed-bega Silahdara, u narodu poznata kao Lejlek džamija, nosi ime po svom graditelju Ahmed-begu Silahdaru. On je bio, silahdar ili silihdar (od ar. silah oružje i perz. dar) znači: držalac oružja, mačonoša, a kao dvorsko zvanje označava ličnog dvorjanika mamelučkih i turskih sultana, vezira, beglerbegova i sandžak-begova.

Prema izvorima spominjanih džamija u Novom Pazaru, Lejlek džamija je jedna od najstarijih. Smatra se da je od nje starija samo Gazi Isa-begova džamija, sagrađena 50-ih godina 15. stoljeća, a najvjerovatnije je i ova džamija, od strane Ahmed-bega, građena tih godina.

Pored džamije, on je podigao i istoimenu Havale Ahmed-beg mahalu i tabakhanu (radionicu za preradu kože) (Čar Drnda, 77).

Ova džamija spominje se u turskim popisima 15. i 16. stoljeća, kao i mahala oko nje, koja je 1516. godine imala 22, 1528/30. – 44, 1540. – 56, a 1604. – 21 domaćinstvo (Isto, 84-85).

Ahmed-beg je bio i vlasnik čifluka. Poslije preseljenja Ahmed-bega Silahdara, istoimenoj džamiji je ostao vakuf u iznosu od 20.000 akči. Ž

Postoji predaja po kojoj je jedan od najvećih turskih sultana Mehmed II el-Fatih u svom pohodu na Bosnu 1459. godine, dok je prolazio kroz Novi Pazar, klanjao ikindija-namaz u ovoj džamiji, a kaže se da je tom prilikom i učio dovu Uzvišenom Gospodaru „da se ezan s ove džamije, u ovoj mahali čuje sve do Sudnjeg dana“.

Više je vjerovatno da se to desilo prilikom sultanovog pohoda na Srbiju kada je 1459. godine zapovjedio velikom veziru Mahmut-paši da osvoji još neosvojene srpske tvrđave. Te godine, šest godina nakon zauzimanja Carigrada, i Srbija je postala pokrajina Osmanskog Carstva (Hammer, 181).

Džamija se inače nalazi u ulici Abdurahmana Manja Ćorovića, u mahali, koja poput većine ostalih, nije uspjela zadržati svoje prvobitno ime, mahala Havale Ahmed-bega Silahdara, već se danas naziva Ćukovac.

 

 

Literatura:

  • Čar Drnda, Hatidža, „Osnivanje Novog Pazara i njegov razvitak do kraja XVI. vijeka“, Novopazarski zbornik, br. 8, Novi Pazar, 1984.

  • Opširni popis bosanskog Sandžaka iz 1604. godine (2000), sv. 2, priredio: Adem Handžić,   Bošnjački institut Cirih – odjel Sarajevo, Orijentalni institut u Sarajevu.

  • Von Hammer, Joseph (1979), Historija turskog-osmanskog carstva 1, Zagreb.